15گسترده‌اى؛ مانند مسافرت كوتاه مدت با هواپيما، اقامت در هتل‌هاى فاخر، معمارى‌هاى نوين، زيبا سازى اماكن مقدس و... انجام شده است و اين مسئله باعث مى‌شود كه نتايج مطلوب به‌طور كامل حاصل نگردد. به عنوان مثال، پژوهش انجام شده از سوى نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه‌ها، علل بهرۀ ناكافى برخى از حجاج و راهكارهاى رفع آن را از نظر حجاج دانشجو، مورد بررسى قرار داده است كه در آنجا به پرسه زدن در خيابان‌هاى اطراف حرم، خريد از بازار و خلاصه توجه به ماديات اشاره شده است (برداشت از پرچمى، ص15، 1388).
با اين توصيف در اين سفر همچنان به‌واسطه طى مسافت‌هاى زياد و اقامت و سكنى گزيدن در بيابان‌ها و چادرها و يا در مشعرالحرام كه به علت سكنى گزيدن تنها در يك شب، چادر نيز وجود ندارد، سختى‌هاى معنتابهى تجربه مى‌شود؛ به گونه‌اى كه هر انسانى با تجسم چنين مكانى و با چنين وضعيتى، ناخودآگاه به ياد شرايط سخت جنگى يا حضور در كسوت سربازى در پادگان‌هاى نظامى مى‌افتد. دليل اصلى قرار دادن انسان‌ها در چنين شرايط دشوارى در طول تاريخ، فراهم نمودن محيط سخت براى آموزش‌هاى ماندگار و مهم براى آنهاست. كسانى كه با چنين وضعيتى سازگار هستند، آمادگى مى‌يابند تا بدانچه هدف خدا از انجام آن مناسك بوده است نايل گردند. از سوى ديگر چون محور پذيرش هر عملى از جمله مناسك حج، تقوا (انجام صحيح دستورات خدا) است، حاجيان مى بايست كل دستورات خدا را؛ از جمله آنچه كه مربوط به حج است، به طور كامل و صحيح انجام دهند. پس در واقع حج نيز در مقام تشبيه مانند دورۀ خدمت در نظام، نوعى تمرين عملى است و از آنجا كه موفقيت در به پايان رساندن دورۀ خدمت، انجام صحيح دستورات نظامى است، به مانند آن در موسم حج نيز مى‌بايست تكاليفى كه هر فرد موظف به انجام آن است، به درستى صورت پذيرد.
در اينجا يك نكته مهم و تفاوت اساسى در درونى سازى ارزشها و تكاليف الهى، با ارزشها و تكاليف خدمت نظامى وجود دارد كه نشان دهنده قدرت تاثيرگذارى مضاعف حج است. برخى از نظريات، مانند نظريۀ فشار ساختارى يا نظريۀ كنترل اجتماعى، به منبع اجتماعى بازدارنده از ارتكاب رفتارهاى انحرافى؛ خواه فشار اجتماع يا همبستگى قوى ميان اعضاى جامعه، اشاره مى‌كنند و آن را عاملى ارزيابى مى‌كنند كه باعث ممانعت كنشگران اجتماعى از بروز رفتارهاى انحرافى در جامعه مى‌گردند.
در فضاهاى گوناگون جامعه، به‌طور نمونه، محيط نظامى، منبع كنترل عمدتاً بيرونى و خارجى و در حالت آرمانى آن مبتنى بر نظر اميل دوركيم، كنترل درونى به‌واسطۀ اوج همبستگى فرد با