21بر او خرده نگيرند؛ زيرا ايشان چنين عملى را مخالف مذهب خود شمرده و تمام خواندن نماز را در شأن عظمت و بزرگى و شرفِ اين اماكن نمى‌دانستند؛ بنابراين به خاطر دفع اين خرده‌گيرى، امام (ع) تمام خواندن خود را از عامه مخفى مى‌كردند. 1
مرحوم ميرزاى قمى، اين معنا را با عبارتى روشن‌تر بيان مى‌كند: «ما نماز را به صورت تمام مى‌خوانديم و اعتقاد به افضليت تمام را از اهل سنت مخفى مى‌كرديم؛ چرا كه آنان در تمام شهرها قائل به تخيير هستند و باور قطعى دارند كه شيعيان در سفر به هر شهرى نماز را قصر مى‌خوانند و فضيلت و برترى اتمام در اماكن چهارگانه [به خاطر عظمت و شرف آن‌ها] را امرى غريب مى‌شمردند و اين امر موجب شد كه شيعيان اين باور و اعتقاد خود را از ايشان پنهان كنند تا مورد تشنيع قرار نگيرند.» 2
مرحوم اصفهانى به تبيين و شرح بيشترِ اين احتمال پرداخته، مى‌نويسد: «اين‌كه حرمين شريفين داراى مزيت تخيير و افضليت تمام باشند، در هيچ آيه و روايت شيعى؛ از رسول خاتم (ص) حتى تا زمان امام صادق (ع) مطرح نشده و از همين رو است كه حديثى از امام باقر (ع) در اين باب يافت نمى‌شود، در حالى‌كه بيشتر احكام شيعه مستند به اين امام بزرگوار است. ائمه (عليهم السلام) و پيروان ايشان در آن زمان، در اماكن چهارگانه مانند ساير شهرها عمل مى‌كردند. بنابر اين، تمام خواندن، عملى بود كه دليلى از كتاب و سنت نبوى در نزد اهل سنت نداشت؛ لذا براى دفع ايراد و خرده‌گيرى، مخفيانه تمام مى‌خواندند.» 3
اشكال مرحوم بهبهانى:
مرحوم بهبهانى پس از نقل كلام مرحوم فيض‌كاشانى 4كه به نوعى همين احتمال را در معناى روايت مطرح مى‌كند، به اين معنا اشكال كرده، مى‌نويسد: «فساد آنچه ايشان ذكر كرده‌اند مخفى نيست؛ زيرا اهل سنت هميشه ملازم و همراه اهل بيت نبودند تا ببينندكه آنان در غير مكه، شكسته نماز مى‌گزارند و در