10 شرح زيارتنامه* «أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ. . .»

سرآغاز زيارت گواهى دادن به يكانگى خداست. شهادت، واژۀ مقدسى است كه انسان را از كفر و شرك خارج و در اسلام و توحيد داخل مى‌كند. اقرار و شهادت به توحيد، طبق وحى، موجب فلاح و رستگارى است؛

«قُولُوا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ تُفْلِحُوا» و از آنجا كه اين كلمه بنياد دين است، لب گشودن به آن، افضل اذكار است و شهادت به آن افضل ثناى خداوند. ¹

در حديثى از امام صادق (ع) سرّ شهادت بر توحيد در اذان و ديگر موارد چنين بيان شده است:

«وَ أَمَّا قَوْلُهُ: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، فَإِعْلاَمٌ بِأَنَّ الشَّهَادَةَ لاَ تَجُوزُ إِلاَّ بِمَعْرِفَةٍ مِنَ الْقَلْبِ، كَأَنَّهُ يقُولُ: أَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ مَعْبُودَ إِلاَّ اللَّهُ - عَزَّ وَ جَلَّ - وَ أَنَّ كُلَّ مَعْبُودٍ بَاطِلٌ سِوَى اللَّهِ - عَزَّ وَ جَلَّ - وَ أُقِرُّ بِلِسَانِى بِمَا فِى قَلْبِى مِنَ الْعِلْمِ بِأَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ لاَ مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ - عَزَّ وَ جَلَّ - إِلاَّ إِلَيهِ. . .» . ²

«

أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، آگاهى دادن به اين مطلب است كه: گواهى جايز نيست جز به معرفت و شناخت قلبى. گويا ميخواهد اين حقيقت را بيان كند كه: مى‌دانم معبودى جز خدا نيست و هر معبودى باطل است جز الله - عز و جل - و با زبان اقرار مى‌كنم به آنچه در قلب دارم. . .»

* «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ. . .»

اگر شهادت به رسالت و عبوديت محمد (ص) مقارن نام حق و همراه با شهادت به توحيد قرار داده شده و از لوح محفوظ تا عالم ملفوظ، «لاَ إلَهَ إلاَّ الله» و «مُحَمَّدٌ رَسُولُ الله» ، با هم بازگو مى‌شوند، براى اين است كه قربت كتبى و لفظى، حكايت از قربت مقامى و نزديكى رتبى مى‌كند و نشانۀ آن است كه هيچ يك از مخلوقات، نه در ازل، نه در ابد و نه در دنيا، به منزلت و مرتبت او نمى‌رسند. او در ازل بر همه پيشى گرفته و واسطۀ در فيض و نيز اصل و ريشۀ ايجاد است؛ چنان كه در حديث قدسى است:

«لَوْلاَكَ لَمَا خَلَقْتُ الأَفْلاَكَ» . ³