64در مبناى نخست، استظلال به معناى سايه گرفتن از آفتاب است. بر اين مبنا استظلال فقط در روز مصداق پيدا مى‌كند و در شب مصداقى ندارد.

در مبناى دوم، استظلال را به معناى استتار و پوشش گرفتهاند. بر اين مبنا، علاوه بر روز، شب و هواى بارانى و ابرى نيز از مصاديق استظلال به شمار ميآيد.

قدر متيقّن اين دو مبنا، حرمت سايه گرفتن و استظلال در روز است و وجه افتراق ميان آن دو، شب و روزهاى ابرى و بارانى است. مبناى فتاواى عالمان شيعه حرمت استظلال در روز است، اما بيشتر اهل سنت استظلال را جايز مى‌دانند وحرمتى براى آن قائل نيستند.

در اين نوشته، ضمن تبيين مباحث در هشت فصل، به پرسشهاى بيشمار مطرح در بحث استظلال پاسخ داده شده است.

فصل اول: معنا كاوى استظلال

ظل در لغت

«ظلّ» ، در لغت به معناى سايه، تاريكى و ضد روشنايى است. ¹اسْتَظَلَّ اسْتِظْلاَلاً [ظلّ] بالظلّ: بهسوى سايه رفت و در آن نشست.

أَظَلَّ إظْلاَلاً [ظلّ] اليومُ: روز، سايه‌دار و ابرى شد، او را زير سايۀ خود در آورد. سايۀ خود را بر او افكند.

تَظَلُّلاً [ظلّ] بالشجرة : در زير سايۀ درخت نشست.

الظِّلّ، تاريكى شب. ²همچنين به چتر، «مظلّه» و به خيمه، «ظله» گفته ميشود؛ از اين جهت كه سايه دارند. ³