متن کتاب میقات حج (فارسی) - جلد 78 - صفحه 33

(5 تا 220)

پيشينۀ فقهى محدودۀ طواف:

با جست وجو دركلمات فقهاى بزرگ تشيع مى‌بينيمكه از زمان «شيخ طوسى \» (460 - 385ق.) ¹تا پايان قرن سيزدهم هجرى قمرى، اكثريت قريب به اتفاق، مبحث محدودۀ طواف را در كتب استدلالى و احكام شرعى طرح كرده و غالباً فتوا به تعيين محدودۀ طواف بين خانه و مقام داده‌اند ²و همچنين اشتراط محدودۀ مذكور را مقيد به حال اختيار نكردهاند؛ لذا مى‌توان شرطيت طواف بين كعبه و مقام را؛ چه در حال اختيار و چه در حال اضطرار، قول مشهور فقها دانست.

در برابر قول مشهور، برخى از فقها قائل به عدم شرطيت طواف ميان كعبه و مقام ابراهيم شدهاند؛ حال يا معتقد به جواز طواف پشت مقام در حالت ضرورت؛ ³مانند تقيه هستند و يا آنكه معتقد به عدم شرطيت در هر حال شدهاند؛ چه در حالت قدرت و اختيار و چه در حالت عجز و اضطرار. ⁴برخى ديگر نيز تمايل به فتواى جواز طواف پشت مقام ابراهيم دارند. ⁵بسيارى از قدما متعرض اين مسأله نشده‌اند و بايد گفت نخستين طراح بحث «شيخ طوسى» است و سپس ابن‌برّاج در مهذب بدان اشاره كرده و از زمان «ابن زهره» به بعد، به طور تفصيل در كتب فقهى طرح گرديده است. از ميان قدما كسانى كه به اين بحث پرداختهاند، همگى قائل به طواف در بين بيت و مقام هستند، جز مرحوم صدوق كه قائل به «جواز اختيارى» و ابن جنيد كه قائل به «جواز اضطرارى» هستند.

در ميان «متأخرين» عموماً قائل به طواف بين بيت و مقاماند و در بين «متأخر المتأخرين» ، در پايان قرن سيزدهم هجرى قمرى، صاحب مدارك در فرض اختيار، ⁶شيخ حرعاملي ⁷و شيخ انصاري ⁸در فرض اضطرار، طواف در خارج از مقام را جايز دانسته‌اند.

مقتضاى اصل عملى در محدودۀ طواف

اگر استصحاب را در شبهات حكميه جارى بدانيم، با توجه به اينكه جعل و تشريع امرى حادث و مسبوق به عدم است، مى‌توان گفت كه نسبت به زمان قبل از جعل احكام

1) . «النهايه» ؛ ج 1، ص237 و «الخلاف» ، ج2، ص324، مساله 133. و المبسوط، ج1، ص356.

2) . «قاضى ابن براج» ؛ «ابن حمزه» و برخى ديگر از بزرگان؛ در «سلسلة ينابيع الفقهيه» ، على اصغر مرواريد، ج7 و 8؛ «ابن زهره» حلبى غنية النزوع الى علم الأصول و الفروع، ص172، ؛ «ابن ادريس» حلى؛ السرائر الحاوى لتحرير الفتاوى، ج1، ص572؛ «قطب الدين محمد بن حسين مشهور به كيدرى» اِصباح الشيعه بمصباح الشريعه، ص155؛ "محقق حلى" «شرائع الإسلام فى مسائل الحلال و الحرام» ، ج1، ص243؛ "علامه حلّى» ، قواعد الأحكام فى معرفة الحلال و الحرام، ج1، ص427 و تذكره الفقهاء، ج8، ص92، مساله 460 و إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان، ج1، ص324 و تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية، ج1، ص581؛ "شهيد اول، محمد بن مكى عاملى» ؛ اللمعة الدمشقية فى فقه الإمامية، ص71؛ "محقق كركى" در جامع المقاصد، ج3، ص193؛ "شهيد ثانى» در مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، ج2، ص334؛ «فيض كاشانى» در مفاتيح الشرائع، ص370؛ «فاضل هندى» در كشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحكام، ج5، ص420؛ «سيد طباطبائى» ، رياض المسائل فى تحقيق الاحكام بالدلائل، ج7، ص18 - 19

3) . «اسكافى» ، مجموعه فتاوى ابن جنيد، ص137، تهيه و تنظيم الإشتهاردى.

4) . «شيخ صدوق» من لا يحضره الفقيه، ج2، ص247، باب132 من الحجّ.

5) . «علاّمه حلى» در منتهى المطلب ج10، ص323 و «مختلف الشيعة فى أحكام الشريعه» ، ج4، ص200؛ «محقق سبزوارى» ذخيرة المعاد فى شرح الارشاد، ص628

6) . «سيدمحمد بن على موسوى عاملى» ، مدارك الأحكام فى شرح عبادات شرائع الإسلام، ج8، ص132

7) . «شيخ محمد حسن بن باقر نجفى» ، جواهر الكلام، ج19، ص295- 299

8) . شيخ «مرتضى انصارى» ، رسالة مناسك الحج، ص205

مشخصات کتاب

میقات حج (فارسی)جلد:78نویسنده:جمعی از نویسندگانناشر:[بی نا]محل نشر:تهران - ایران

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب:

جلد 1جلد 2جلد 3جلد 4جلد 5جلد 6جلد 7جلد 8جلد 9جلد 10جلد 11جلد 12جلد 13جلد 14جلد 15جلد 16جلد 17جلد 18جلد 19جلد 20جلد 21جلد 22جلد 23جلد 24جلد 25جلد 26جلد 27جلد 28جلد 29جلد 30جلد 31جلد 32جلد 33جلد 34جلد 35جلد 36جلد 37جلد 38جلد 39جلد 40جلد 41جلد 42جلد 43جلد 44جلد 45جلد 46جلد 47جلد 48جلد 49جلد 50جلد 51جلد 52جلد 53جلد 54جلد 55جلد 56جلد 57جلد 58جلد 59جلد 60جلد 61جلد 62جلد 63جلد 64جلد 65جلد 66جلد 67جلد 68جلد 69جلد 70جلد 71جلد 72جلد 73جلد 74جلد 75جلد 76جلد 77جلد 78جلد 79جلد 80جلد 81جلد 82جلد 83جلد 84جلد 85جلد 86جلد 87جلد 88جلد 89جلد 90جلد 91جلد 92