19
أَ تَجْعَلُ فِيها مَنْ يُفْسِدُ فِيها وَ يَسْفِكُ الدِّماءَ فَقَالَ: إِنِّى أَعْلَمُ ما لاَ تَعْلَمُونَ وَ كَانَ لاَ يَحْجُبُهُمْ عَنْ نُورِهِ فَحَجَبَهُمْ عَنْ نُورِهِ سَبْعَۀَ آلاَفِ عَامٍ، فَلاَذُوا بِالْعَرْشِ سَبْعَۀَ آلاَفِ سَنَۀٍ فَرَحِمَهُمْ وَ تَابَ عَلَيْهِمْ وَ جَعَلَ لَهُمُ الْبَيْتَ الْمَعْمُورَ فِى السَّمَاءِ الرَّابِعَۀِ وَ جعَلَهُ مَثَابَۀً وَ جَعَلَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ تَحْتَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ وَ جَعَلَهُ مَثَابَۀً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً فَصَارَ الطَّوَافُ سَبْعَۀَ أَشْوَاطٍ وَاجِباً عَلَى الْعِبَادِ لِكُلِّ أَلْفِ سَنَۀٍ شَوْطاً وَاحِداً» .36
«ابوحمزۀ ثمالى از امام سجاد (ع) پرسيد: چرا طواف هفت دور است؟ امام فرمود: خداوند به فرشتگان فرمود: من در زمين خليفه قرار مى‌دهم. فرشتگان اعتراض كرده، گفتند: آيا كسى را در زمين قرار مى‌دهى كه فساد مى‌كند و خون مى‌ريزد؟ ! خداوند فرمود: من چيزى را مى‌دانم كه شما نمى‌دانيد و خداوند كه تا آن زمان فرشتگان را از نور خود پنهان نمى‌كرد، آنان را هفت هزار سال از نور خود در حجاب قرار داد. فرشتگان (ازكردۀ خود) پشيمان شده، هفت هزارسال به عرش خداوند پناه بردند. پس خداوند به آن‌ها ترحّم كرد وتوبه‌شان را پذيرفت و بيت المعمور را در آسمان چهارم براى آنان محل اجتماع قرارداد و بيت الله الحرام را زير آن محلّ اجتماع و محلّ امن براى مردم ساخت. بدين صورت، هفت شوط طواف بر بنگان خدا واجب شد. براى هر هزارسال يك طواف.»
همانطور كه ملاحظه گرديد، اين روايت نيزكعبه را در امتداد و موازى بيت المعمور شمرد و مفهوم آن اين است كه كعبه تا بيت المعمور امتداد دارد.
د: روايات قبله و نماز بركوه ابو قبيس
اين نوع روايات در باب قبله، به امتداد قبله درجهت فوقانى اشاره دارد و نماز بركوه ابوقبيس كه بلندتر ازكعبه و مشرف برآن است را صحيح مى‌داند.
* 1. روايت عبدالله بن سنان: «مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الطَّاطَرِىِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى حَمْزَۀَ، عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ أَبِى عَبْدِ اللهِ8 قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ قَالَ: صَلَّيْتُ فَوْقَ أَبِى قُبَيْسٍ الْعَصْرَ فَهَلْ يُجْزِى ذَلِكَ وَ الْكَعْبَۀُ تَحْتِى؟ قَالَ: نَعَمْ، إِنَّهَا قِبْلَۀٌ مِنْ مَوْضِعِهَا إِلَى السَّمَاءِ» .37
«. . . عبد الله بن سنان گويد: مردى از امام صادق (ع) پرسيد: نمازعصر را بالاى كوه ابو قبيس خواندم، در حالى كه كعبه پايين قرار گرفته بود، آيا مجزى است؟ حضرت فرمودند: آرى. كعبه ازجايگاه فعلى‌اش تاآسمان امتداد دارد.»
* 2. روايت ابن مسكان: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ، عَنْ جَمَاعَۀٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ، عَنْ فَضَالَۀَ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ، عَنْ (خَالِدِ بْنِ أَبِى إِسْمَاعِيلَ) قَالَ قُلْتُ لأبِى عَبْدِ اللهِ (ع) الرَّجُلُ يُصَلِّى عَلَى أَبِى قُبَيْسٍ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَۀِ، فَقَالَ لاَ بَأْسَ» .38
«ابن مسكان از خالد بن ابو اسماعيل نقل كرده كه گفت: به امام صادق (ع) گفتم: مردى بالاى كوه ابوقبيس روبه روى قبله نماز مى‌گزارد، (آيا نماز او صحيح است؟) حضرت فرمود: اشكالى ندارد.»
* 3. روايت امام صادق (ع) : «إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى جَعَلَ الْكَعْبَۀَ قِبْلَۀً لأهْلِ الْمَسْجِدِ وَ جَعَلَ الْمَسْجِدَ قِبْلَۀً لأهْلِ الْحَرَمِ وَ جَعَلَ الْحَرَمَ قِبْلَۀً لأهْلِ الدُّنْيَا. . . وَ مَنْ كَانَ فِى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ صَلَّى إِلَى الْكَعْبَۀِ إِلَى أَىِّ جَوَانِبِهَا شَاءَ. . . وَ مَنْ كَانَ فَوْقَ أَبِى قُبَيْسٍ اسْتَقْبَلَ الْكَعْبَۀَ وَ صَلَّى فَإِنَّ الْكَعْبَۀَ قِبْلَۀُ مَا فَوْقَهَا إِلَى السَّمَاءِ. . .» .39
«خداوند - تبارك و تعالى - كعبه را قبلۀ اهل مسجد قرار داد ومسجد را قبله براى اهل حرم وحرم را قبله براى اهل دنيا. . . كسى كه در مسجد الحرام حضور دارد، به سوى كعبه نماز بگزارد. در هر جانبى كه مى‌خواهد بايستد وكسى كه بالاى كوه ابوقبيس قرار دارد به سمت كعبه نماز بخواند، همانا كعبه قبله است تا آسمان. . .»
چگونگى استدلال
در چگونگى استدلال به روايت ياد شده گفته‌اند:
1. كعبه به عنوان قبله، تا آسمان‌ها امتداد دارد؛ «إِنَّهَا قِبْلَۀٌ مِنْ مَوْضِعِهَا إِلَى السَّمَاءِ» .
2. از شرايط نماز، استقبال و روبه‌روى كعبه ايستادن است و تفاوتى نمى‌كندكه كعبه مقابل نمازگزار باشد؛ مانند كسى‌كه در مسجد الحرام نماز مى‌خواند و يا كعبه بالاتر از نمازگزار باشد؛ مانندكسى كه در زيرزمين مسجدالحرام به نماز ايستاده