68
تاريخ حج‌گزارى مسلمانان و سهم ايرانيان در آن
رسول جعفريان
در بارۀ كتاب دُرر و مؤلف آن
اين كتاب، كه در پيشديد شماست، نوشته عبدالقادر بن محمد بن عبدالقادر بن محمد انصارى حنبلى مصرى، از علماى قرن دهم هجرى است. بى مقدمه بايد گفت علاقۀ نويسنده به حج، به خاطر آن است كه پدرش عمرى را در ديوان حجِّ حكومتِ مماليك سپرى كرده است. پدر وى، محمد بدرالدين بن عبدالقادر جزيرى است، كه در 880 ق. به دنيا آمد (ج1، ص470) و به سال 944 درگذشت.
وى در زمان مماليك چركسى و حتى پس از روى كار آمدن عثمانى‌ها، در سال 923، شغل خود را در ديوان حج مصرى همچنان داشت.
جزيرى، شرح حال پدر و شغل وى را با عنوان «كاتب ديوان امرة الحاج من ديوان السلطنة الشريفه» به تفصيل آورده است (1/170) . آن ايام پسر (مؤلف همين كتاب) ، همراه پدرش به حج مى‌رفت؛ «و سافرت معه نائباً مرّات» (1/172) و ضمن آن، به كار تجارت و علم اندوزى مى‌پرداخت؛ «و أتسبّب مع ذلك ببعض التجارة» (1/175) ؛ اما به سرعت تجارت را رها كرد و به سراغ علم رفت.
او شرحى از تحصيلات و مشايخ خود را همانجا به دست داده است (1/173 و 175) .
سر و كار عبدالقادر و پدرش با امر حج، سبب شد تا وى كارى عظيم و شگرف