36
نمودهايى از «توصيه‌ها و كاركردهاى اخلاقى» پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله در حج
سيد حسين شفيعى
مقدّمه:
اگرچه از ديرباز، با تلاش جمعى از محققان صاحب‌نام و گروهى از نويسندگان پرآوازه؛ كتاب‌ها، رساله‌ها، و مقالات فراوانى در زمينۀ «حجّ» نگاشته شده، 1ليكن بيشتر آن‌ها ناظر به ابعاد فقهى، عبادى و فردى اين فريضۀ عظيم الهى است. 2كمتر پژوهشگر و نويسنده‌اى را مى‌توان يافت كه در پژوهش و نوشته‌هايش به ابعاد سياسى، اقتصادى، اخلاقى و اجتماعى اين عمل ارزشمند معنوى توجّه كرده باشد. بروز اين كوتاهى و بى‌توجّهى (و شايد هم غفلت) از سوى برخى از نويسندگان، موجب شد تا توجه بيشتر شركت كنندگان در كنگرۀ عظيم «حجّ» ، محدود و معطوف به بُعد فردى و فقهى آن گردد و از پرداختن به ديگر ابعاد آن، غافل، بلكه بيگانه باشند.
نكتۀ قابل توجه اين‌است‌كه از بررسى پاره‌اى از متون و منابع نگارش يافته در باب «حجّ» ، چنين برمى‌آيد كه بُعد اخلاقى اين فريضۀ والاى آسمانى، بيش از ديگر ابعادش مورد غفلت و بى‌توجّهى محققان و نويسندگان قرار گرفته است؛ در حالى‌كه به يقين، توجّه به جنبه‌هاى اخلاقى اين سفر الهى و معنوى، موجب پُربار شدن معنويات برآمده از آن خواهد شد.