24
الف) روايات اهل سنّت در تشريع اصل حج تمتّع
روايات اهل سنّت در تشريع اصل حجّ تمتّع، با كثرت و تنوّع چشمگيرى همراه بوده و طبق پاره‌اى از تحيقات و پژوهش‌ها، بيش از 15 تن از صحابه به نقل آن پرداخته‌اند كه عبارت‌اند از: جابر بن عبداللّٰه انصارى، ابوسعيد خدرى، براء بن عازب، على عليه السلام، انس بن مالك، ابو موسى اشعرى، ابن عباس، ابن عمر، سبرة بن معبد جهنى، سراقة بن مالك مدلجى، ابوذر، معقل بن يسار، فاطمۀ زهرا عليها السلام، حفصه، عايشه و اسما دختر ابوبكر 1.
پاره‌اى از اين روايات به قرار زير است:
1. معروف‌ترين حديث در اين باره - كه گزارش كاملى از حج پيامبرخدا صلى الله عليه و آله را در بردارد، حديث جابر بن عبداللّٰه انصارى، در ملاقات با امام باقر عليه السلام است كه مسلم در صحيح خود به درج آن پرداخته است. طبق اين حديث، امام صادق عليه السلام از قول پدر خود نقل مى‌كند كه ما بر جابر بن عبداللّٰه انصارى - در حالى كه وى نابينا بود - وارد شديم، وى از حال حاضران پرسيد، تا اين‌كه به من رسيد؛ به او گفتم: من محمّد بن على بن حسين هستم. پس از خوشامدگويى، به من گفت: اى برادر زاده! از هرچه مى‌خواهى بپرس. . . پس گفتم: مرا از چگونگى حج‌گزارى پيامبر صلى الله عليه و آله آگاه ساز. گفت: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نُه سال در مدينه اقامت كرد و حج به‌جا نياورد تا آن‌كه در سال دهم، مسلمانان را جهت انجام حج فراخواند. پس از آخرين دورِ سعى صفا و مروه، به مسلمانان گفت: اگر آن‌چه را كه اكنون انجام داده‌ام، به‌جا نياورده بودم (و قربانى با خود همراه نكرده بودم) مناسك خود را عمره قرار مى‌دادم، لذا آن‌كس كه قربانى با خود نياورده، مناسك خود را عمره قرار دهد و از احرام خارج شود.
در اين هنگام سراقة بن مالك بن جعشم از جاى برخاست و عرض كرد: اى پيامبر خدا؛ اين حكم ويژه امسال است يا تا ابد برجاست؟ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله يكى از انگشتان خود را در ديگرى داخل كرده، فرمود: عمره داخل در حج شد و دو مرتبه اين سخن را تكرار كرد. . . 22. ابوسعيد خدرى نقل مى‌كند كه: ما با پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به‌قصد حج - از مدينه - خارج شده و تلبيه سرداديم، اما چون به مكه رسديم، به ما دستور داد به‌جز كسانى كه قربانى به همراه آورده‌اند، بقيه كارهاى خود را عمره قرار دهند، تا آن‌كه روز ترويه فرا رسيد كه بار ديگر به‌قصد حج احرام بسته و عازم منا شديم. 3