31آن اجتماع مى‌كنند، حج‌گزار به محل نزول وحى و فرود آمدن فرشتگان بر رسول امين و پيش از آن بر ابراهيم خليل و محل اجتماع پيامبران و رسولان الهى و محل ولادت سرور پيامبران و بهترين برگزيدگان مى‌رود و به مكان‌هايى قدم مى‌گذارد كه قدوم پيامبران الهى بدان شرافت مضاعف بخشيده است؛ چرا كه حق‌تعالى با انتساب به خود، بدان شرافت داده و اطراف آن را حرم امن شمرده تا مردم در آن مأوى گزينند و عرفات را ميدانى براى حرم مقرّر نموده و حرمتش را با تحريم شكار آن و قطع درختش مورد تأكيد قرار داده و مردم مأمور شده‌اند تا از هر منطقه‌اى با كمال سادگى و به دور از تجمّلات و تشريفات، با تواضع و فروتنى آهنگ آن كنند.
بى‌شك، چنين اجتماعى در اين مكان، موجب انس و الفت و همنشينى صالحان و استوانه‌هاى فضليت و نيكان است كه از چهار گوشۀ مختلف جهان جمع شده، يكديگر را بر تضرّع و ابتهال (به معناى بالا بردن دست‌ها هنگام دعا كه موجب تسريع در اجابت دعا مى‌شود) يارى مى‌كنند و نيز موجب احياى نام و ياد پيامبر و بزرگداشت اوست كه باعث رقّت قلب و صفاى نفس مى‌گردد.
حج چون از بزرگ‌ترين تكاليف و دشوارترين‌آن‌هاست، مَثَل رهبانيت براى اين امت است، چون هنگامى كه اعمال دشوار و رياضت‌هاى سخت در ميان امت‌هاى گذشته به خاطر فترت زمانى متروك و مندرس شده و از ميان رفت و مردم به دنبال شهوات رفتند و از طاعات و عبادات فاصله گرفتند، خداوند، محمد صلى الله عليه و آله را براى احياى راه آخرت و تجديد سنت پيامبران برانگيخت. پيروان شرايع از رهبانيت و عزلت و گوشه‌نشينى در دين او پرسيدند، فرمود:
«جهاد و حج جايگزين رهبانيت و روزه جانشين عزلت و گوشه نشينى شده است.»
و اين نعمت بزرگى از جانب خدا بر اين امت است.
آداب باطنى حج
نكاتى كه حاجى بايد به عنوان آداب باطنى حج رعايت كند، عبارتند از:
1 - اخلاص در نيّت
حاجى جز امتثال امر الهى و رسيدن به پاداش او و پرهيز از عذاب خدا، هدفى