13
شرافت زمانى و مكانى حج
حج از معدود عباداتى است كه از نظر زمان و مكان، در موقعيتى استثنايى قرار دارد كه اين مختصر را گنجايش بيان جزئيات آن نيست. تنها به برخى از آن اشاره مى‌شود:
1- از نظر زمانى براى هريك از ماه هاى حج شرافت‌هاى خاصى ذكر شده؛ مثلاً در روايات آمده است كه كعبه در 25 ذى قعده نصب شد و زمين از آن بسط يافت. آدم در آن روز هبوط كرد و ابراهيم خليل و حضرت عيسى به دنيا آمدند و رحمت در آن روز نشر يافت.42 از حضرت امير عليه السلام نقل شده: اولين رحمتى كه از آسمان نازل شد، در بيست و پنجم ذى قعده بود.43
2- بخش اعظم مناسك حج در دهۀ اول ذى حجه انجام مى‌شود كه جزو ايام معلومات است و بيان شده در آيات وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ و وَالْفَجْرِ* وَلَيَالٍ عَشْرٍ. موساى كليم عليه السلام قرار چهل شبى كه با خدا داشت از اول ذى قعده شروع و با دهۀ اول ذى حجه خاتمه يافت و محصول اين چله‌نشينى دريافت تورات بود.46
از رسول گرامى صلى الله عليه و آله نقل شده كه ثواب عمل صالح در هيچ ايامى به ثواب آن در دهۀ اول ذى حجه نمى‌رسد، حتى جهاد در راه خدا جز آن كه مجاهد، مال و جانش را در راه خدا بدهد و به فيض شهادت برسد.
3- شرافت47 مكانى حج نيز قابل شمارش نيست؛ امكنه‌اى كه در قداست و ارزش نظير ندارد؛ برخى از آن، از آيات بيّنات الهى و برخى ديگر از شعائر الهى محسوب شده است: فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ ؛ إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللّٰهِ.
آنچه بيان شد دورنماى كوچكى بود از عبادتى بزرگ و جامع كه ابعاد و شؤون مختلف عبادى، سياسى، ولايى، اخلاقى، عرفانى، اجتماعى و. . . را دارد و اسرار نهفته‌اى كه عقل را بدان راهى نيست و كسى جز خداى سبحان از آن آگاهى ندارد.
بديهى است حج، آن‌گاه عظمت شأن و رفعت خاص و اثر ويژۀ خود را دارد كه به همۀ ابعاد، به ويژه به بُعد ولايى و سياسى آن توجه شود وگرنه حج از مصاديق «هَكَذَا كَانُوا يَطُوفُونَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ»50 خواهد شد و حج‌گزاران از مظاهر «مَا أَكْثَرَ الضَّجِيجَ وَ أَقَلَّ الْحَجِيجَ» .51