17
لَنْ يَنَالَ اللّٰهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرْ الْمُحْسِنِينَ. 1
«گوشت قربانى و خون آن به خدا نمى‌رسد، اما تقواى شما به خدا مى‌رسد. ليكن راستى و پاكى به خدا مى‌رسد (كنايه از اين است كه يعنى مورد قبول واقع مى‌شود؛ به عبارت ديگر دارندگان تقوا هستند كه به خدا تقرّب مى‌جويند) اين حيوانات را خدا مسخر شما ساخت تا خدا را تكبير و تسبيح گوييد.»
(يعنى بدين گونه اين حيوانات را زير دست شما نرم و آرام ساختيم تا خدا را به آنچه به شما داده، به بزرگى ياد كنيد و نيكوان را بشارت دهيد) 2و تو اى رسول! نيكوان را، بشارت ده.
رسم عرب جاهلى بر اين بود كه در موقع قربانى، در برابر كعبه مى‌ايستادند و خون‌هاى قربانى را به اطراف كعبه مى‌پاشيدند - به گمان اين كه خدا از اين خون‌ها استفاده مى‌كند، ليكن قرآن گفت: اين‌ها به خدا نمى‌رسد؛ يعنى مورد قبول خدا نيست ولى تقوا آن حالتِ اخلاص و توجّه است كه به خدا مى‌رسد. 3هدف اصلى در اين آيه نيز، هدايت انسان هاست به توحيد و توجه به گرايش به خدا و درك رابطۀ ميان خدا و بنده.
سرانجام هم كه در آخر آيه گفته شده است وَبَشِّرْ الْمُحْسِنِينَ ؛ يعنى نيكوكاران و اهل توحيد را بشارت بده. خود تشويقى است براى اين كه انسان‌ها به سوى خير و خوبى و فلاح و رستگارى گرايش پيدا كنند.
زمخشرى در بحث از اين آيه، نوشته است: 4و در بخش نخستين آيه لَنْ يَنَالَ‌اللّٰهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ 5
باز هم، منظور تقرّب به خدا و داشتن تقوا است و نيز بايد دانست كه مردم جاهلى، چون شترى را قربانى مى‌كردند، خون شتر را به اطراف كعبه مى‌پاشيدند براى تقرب به خدا، مسلمانان نيز مى‌خواستند، چنين كنند كه آيه، نازل شد و آنان منع شدند.
سيوطى هم نوشته است: 6در جاهليت پس از نحر شتران، خانۀ كعبه را به خون شتران آلوده مى‌كردند و خون