24خالى گردان و از هرچه تو را مشغول مى‌دارد و حجاب ميان تو و خدا مى‌شود خالى كن، و همۀ امورت را به آفريدگارت واگذار و در تمام حركات و سكنات بر او توكل كن و تسليم حكم و قضا و قدر الهى باش و دنيا و راحت و خلق را رها ساز و از مسؤوليت حقوق مخلوق بدرآى و بر زاد و راحله و ياران و همسفران و قدرت و ثروت و جوانى‌ات تكيه مكن؛ زيرا بيم آن است كه اينها دشمن و وبال تو گردند تا براى بنده معلوم شود كه براى او و براى هيچ‌كس توان و چاره‌اى جز در پناه خداوند متعال و توفيق او نيست و بدانگونه آمادگى پيداكن‌كه گويى اميد بازگشت ندارى.»
10 - ديدار با خدا در كعبۀ دل!
نكتۀ اساسى سخن حضرت صادق عليه السلام، توجه به روح حج؛ يعنى قصد خدا كردن است و نه چيز ديگر، كه هرآنچه جز او قصد كنى شرك است. قصد مستلزم قرب است و قرب خدا مكانى و زمانى نيست، قرب معنوى و شأنى و عرفانى است و اين به فناى در حق و رهايى از قيد خودى است. هرچند ميان بنده و خدا حايلى نيست اما تقرّب به او عقبه‌هايى دارد و طىّ منازل را مى‌طلبد تا نفس كامل شود و با كمال مطلق سنخيت پيدا كند و اين همان تقرّب و حضور است.
و راه آن جز دل نيست. دلى كه حرم خدا باشد، نه حرمسراى بت‌ها و هواهاى نفسانى؛ چنانكه امام صادق فرمود:
«اِنَّ القَلْبَ حرم‌اللّٰه فلا تسكن حرم‌اللّٰه غيراللّٰه» . 1
«دل، حرم خدا است، در حرم خدا جز خدا را جاى مده.»
و زائر مى‌بايست پيش از آنكه به حرم درآيد و به قبلۀ محسوس روآورد، دل را حريم دوست كند و همزمان با توجه به كعبه، به سوى صاحب خانه روكند.
كعبۀ مردان نه از آب و گل است
طالب دل شو كه بيت اللّٰه دِل است
و راه دل به خدا نزديك است و منازل آن با سير باطنى و سلوك درونى طى‌شدنى است.
در چنين حالتى است كه احرام و طواف و حج معنى مى‌دهد كه در غير اين صورت، تنها تن را به كعبه رسانيدن است و اين چندان دشوار نيست.