19صاحب بيت رسيد و به مقام فناى فى اللّٰه نايل گرديد، آن وقت به ايمنى حقيقى رسيده است و مقام ايمنى واقعى است كه مى‌توان گفت: . . . وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِناً. . . .
محمّد بن ابى بكر بن عبدالقادر رازى نوشته است: 1از زمان آدم تا روزگارِ بناى كعبه، خانه‌هاى بسيارى ساخته شده، پس چگونه مى‌توان گفت: إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ. . . و چگونه مى‌توان كعبه را نخستين خانه دانست.
رازى در پاسخ گفته است: معناى اين آيه اين است:
«إنّ اوّل بيتٍ وُضع قبلةً للناس ومكان عبادة لهم، أو وُضع مباركاً للنّاس»
پيش از رازى، زجّاج تقريباً همين مطلب را گفته است؛ 2يعنى او در بحث از: إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ. . . گفته است:
قيل: «انّه اوّل مسجد وضع للناس، وقيل: «انّه اوّل بيتٍ وضع للحجّ» 3
خازنى در سبب نزول اين آيه، نوشته است 4كه: يهوديان به مسلمانان گفتند بيت المقدّس قبلۀ ماست و افضل بر كعبه است و اقدم. ولى مسلمانان گفتند كه كعبه افضل است و اين آيۀ إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ. . . نازل شد.
اوّل: يعنى فردِ سابق متقدّم بر ما سوا: اوّل الشيء، ابتداؤه.
ابتدا ممكن است آخرى داشته باشد و ممكن است آخرى برايش نباشد، همچون واحد كه اوّل العدد است و نهايتى براىِ آخر آن نيست. 5وُضِعَ لِلنّٰاس ؛ يعنى «يشرك فيه جميع النّاس.»
اگر كسى بگويد: چرا بيت (خانه) يك بار به خدا اضافه شده (وطهّر بيتى) ، و بار ديگر «وُضع للنّاس» گفته شد؟
نويسندۀ تفسير الخازن، در جواب گفته است: 6اضافۀ «بيت» به «اللّٰه» بر سبيل تشريف و تعظيم است مثل «ناقة اللّٰه» ولى اضافه به «النّاس» براى اين است كه بگوييم: تمام مردم در آن بيت مشترك هستند.
. . . لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكاً وَهُدىً لِلْعَالَمِينَ
زجّاج نوشته است: 7خبر «انّ» ، «هو للذّي ببكّة» مى‌باشد.
اشتقاق كلمۀ «بكّه» از «بكّ» مى‌باشد: «هو بكّ النّاس بعضهم بعضاً فى الطواف أي دفع بعضهم بعضاً.»