17و نيكحالى، فهميده مىشود؛ زيرا گفته شده «مِنَ الثمرات» و گفته نشده: قوت و مايحتاج اوّليه و نيازهاى مقدماتى زندگى.
و نيز گفته است: از امام صادق عليه السلام روايت شده كه منظور از «ثمرات» «ثمرات القلوب» است؛ يعنى آنان را نزد مردم محبوب گردان.
درخواست امنيّت براى مكّه و دُعا براى اهل مكّه، به كثرت ثمرات و نعم، خود چيزى است كه مُشعر به افضليّت مكّه و افضليّت مجاورت مكّه است. 1فاضل مقداد 2دربارۀ «و مَن كفر فامتّعه قليلاً» گفته است: اين جمله جواب از سؤال مقدّرى است؛ زيرا در بخش نخست، دعا براى مؤمنين، متبادر به ذهن بود ولى خدا گفته است: «وَ مَن كفر فامتّعه. . .» ؛ يعنى «وَارزق مَنْ كَفَرَ ايضاً. . .» ؛ كافران را هم بهرهمند خواهم ساخت زيرا كه آنان را آفريدهام و ملتزم به دادن روزىِ ايشان شدهام.
خواجه عبداللّٰه انصارى، نيكوتر ترجمه كرده است: 3«. . . گفت كافران را هم، اندكى برخوردار كنم، پس از آن، آنها را گرفتار آتش سازم، كه بد فرجام و عاقبتى است.»
نويسندۀ اقصى البيان، نوشته است: 4در «ثُمّ اضطرّه الى عذاب النّار» ثُمَّ براى تراخى است؛ يعنى «اَدفعه بعد زمان الى النار و أشوقه اليها فى الآخرة و بئس المصير، اى المرجع و المَأوىٰ» .
نويسندۀ تفسير المنار نوشته است: 5از سياق عبارت «. . . وَ مَنْ كَفَرَ. . .» چنين استنباط مىشود كه در اين عبارت، از جنبۀ بلاغى، ايجاز به حذف وجود دارد كه از جمله، فهميده مىشود و اين گونه ايجازها، ويژۀ كلام خداست و در واقع خدا گفته است. درخواست ابراهيم دربارۀ مؤمنان مستجاب است؛ «فَجَعَلَ لَهُمْ هذا الخير فى الدنيا. . .» .
وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنْ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
6
«(و نيز به ياد آور) وقتى را كه ابراهيم و اسماعيل پايههاى خانۀ كعبه را بالا مىبردند (و مىگفتند) خدايا! از ما بپذير و اين خدمت را از ما قبول كن، البته كه تو شنوايى و دانايى»
در بخش دوم اين آيه و در آيههاى بعدى 7مسألۀ تضرّع و دعا طرح شده و از خدا