39 5 - اذان برائت، مكمّل اذان حج

خلاصه، حج نمايش يك جامعۀ اعتقادى و نمونۀ توحيدى است كه اسلام مى‌خواهد در جهان بنا كند؛ يعنى با خدا در ميان خلق بودن و كاملترين نمونه حركت جمعى است، حركت به سوى خدا همگام با خلق، حركتى حساب‌شده و آگاهانه به سوى كمال مطلق و ابديت و روى‌گرداندن از قصرهاى قدرت و گنجينه‌هاى ثروت و معبدهاى ضرار و ذلت، بنابراين در اين رود عظيم و درياى پرخروش انسان‌ها، بايد زنده‌ترين شعارها كه همانا تجديد پيمان با خدا و توحيد خالص و نفى شرك و تبرى از مشركان است بلند شود؛ زيرا شرك بزرگترين مانع بر سر راه كمال و همبستگى انسان‌ها است و اعلام برائت از بزرگترين گامها در جهت دگرگونى جامعه شرك‌آلود به جامعه موحد و بازگشت به هويت مستقل اسلامى و رهايى از وابستگى به قدرتهاى استكبارى است؛ اين آفت عظيمى كه امت اسلامى را طى قرن‌ها از خود بيگانه ساخته و به دنباله روى بيگانگان كشانده است.

برائت بذر خشم و تنفر از بيگانگان را در دلهاى مسلمانان مى‌پرورد كه از وابستگى به قدرت‌هاى استكبارى نجات يافته و روى پاى خود بايستند و سلطۀ كافران را بر مسلمانان نفى كنند؛ چنانكه قرآن نفى كرده است: لَنْ يَجْعَلَ اللّٰهُ لِلكافرين عَلَى المؤمنين سبيلاً . ¹و امت اسلام كه مى‌خواهد امام و اسوه و شاهد بر ديگر امت‌ها و ملت‌ها باشد، هنگامى شايستۀ چنين رسالتى است كه با ابراهيم همگام شود و در صراط مستقيم اسلام رهپوى شريعت محمد صلى الله عليه و آله گردد. و اين جز با استقامت در توحيد و تبرّى از شرك و نفاق، ميسّر نيست.

گفتنى است كه: برائت نه‌تنها از مشركان و منافقان بلكه از «انديشۀ شرك و نفاق» است و تا انديشه شرك در جهان هست برائت نيز هست؛ همچنانكه تا انسان در كرۀ خاكى وجود دارد حج نيز خواهد بود. پس حج بى‌برائت حج نيست.

اذان برائت مكمل اذان حج است كه يكى به‌وسيلۀ ابراهيم عليه السلام و ديگرى به‌وسيله محمد صلى الله عليه و آله انجام شد و اين‌دو جاودانه مى‌ماند.

6 - رمى جمرات، نماد برائت

يكى از مناسك حج رمى جمرات و سنگ زدن به تنديس شياطين است. اين حكم نيز همانند ساير مناسك، برگرفته از سنت و سيرۀ ابراهيم خليل است كه هنگام عزيمت به منا به‌منظور قربان ساختن