64بتونى در داخل كعبه احداث كرده و كف كعبه را نيز بتون ريزى نموده و تا نزديك درب بيت بالاآوردهاند و براى آن كه درب آسيب نبيند آن را از جا كنده و در گوشهاى بدور از دسترس زائران گذاشتهاند، سپس سقف جديدى بر روى ستونهاى جديد احداث نموده و شاذروان را نيز بازسازى كرده است.
سنگها و نماى بيرونى كعبه تا كنون تغييرى نكرده، ليكن سنگهاى ديوارۀ حجر اسماعيل و شاذروان را تعويض نمودهاند.
درست در همين ايام كه تعمير كعبه و چگونگى آن ذهن مرا به خود مشغول ساخته بود، كتابى مخطوط به نام «مرآة الحرمين» تأليف ايوب صبرى پاشا به دستم رسيد و با مرورى به مطالب آن، دريافتم كه پيشينۀ تاريخى تعمير كعبه و شيوۀ كار در گذشته با سبك امروزى آن، تاحدودى نزديك به هم ذكر شده است؛ وى مىنويسد: «. . . در زمان شريف مسعود - والى مكه - سيل عظيمى آمد و قسمتى از ديوار كعبه فروريخت. رضوان آقا فرستادۀ دولت عثمانى، مأموريت يافت تا نسبت به تعمير كعبه اقدام كند او هم ديوارى از تخته در اطراف كعبه كشيد و كار را آغاز كرد.
سپس مىافزايد: وى به عبداللّٰه بن زبير تأسى كرده؛ چرا كه او نيز به هنگام تعمير كعبه از همين شيوه استفاده كرده است.» از اين رو تصميم گرفتم اين اطلاعات را به خوانندگان عزيز فصلنامۀ «ميقات حج» منتقل سازم. ليكن پيش از آن اطلاعاتى كوتاه دربارۀ مؤلّف و مترجم كتاب:
ايوب صبرى پاشا فرزند سيد شريف الاسلام بن حاج احمد، در شهرى به نام «ارميه» از توابع «روم ايلى» 1و يا «تساليا» از توابع بنى شهر تركيه چشم به دنيا گشود.
وى فعاليتهاى اجتماعى و شغلى خود را با ورود به زرادخانۀ نيروى دريايى تركيه آغاز نمود و خيلى سريع رشد كرد تا به فرماندهى رسيد. آنگاه براساس مأموريت شغلى، به حجاز آمده، مدت قابل توجهى از عمر خود را در مكّه و مدينه گذراند و با تاريخ اين منطقه آشنا شد. البته تاريخ ورود او به حجاز به طور دقيق روشن نيست ليكن او خود در مرآة الحرمين گفته است: 2«حقير جامع الحروف در اواسط شهر شعبان 1289 به مكۀ مشرفه واصل شدم. . .» 3وى در اين سفر يادداشتها و مطالب فراوانى را گردآورى كرده و يا خود شخصاً به تحقيق پرداخته، و نتيجۀ كار چندين سالۀ خود را در كتابى به نام «مرآة الحرمين» در اختيار مردم گذاشت. اگر سال