55نمى‌فهمد. خلاصه اين‌كه لااقل او را وادارد به راه رفتن كه صورت طواف است. تا به اين عنوان او را حركت دهد براى طواف؛ زيرا بچه بدون تحريكِ ولى، حركت براى طواف نمى‌كند و اين مقدار كه صورت طواف باشد كفايت مى‌كند و ديگر لازم نيست ملاحظۀ ساير كيفيات طواف را براى بچه بكند، همان‌طور كه صورت وضو دادن براى بچه كفايت مى‌كند و لازم نيست ساير خصوصيات و كيفيات وضو را براى او ملاحظه كند؛ زيرا بچه بدون تحريك ولى حركت نمى‌كند و يا اين‌كه براند بچه را و اين دو گونه است:
1. عقب بچه را بگيرد و طوافش دهد.
2. سوار بر مركبش كند و آن را براند يا اين‌كه بچه را بكشد و اين هم دو نوع است:
الف) دست بچه را بگيرد و بكشد و طوافش دهد.
ب) سوار بر مركبش كند و طواف دهد و يا برايش نايب بگيرد و يا خودِ ولى به نيابت از بچه طواف كند. (قاروبى تبريزى، ج6 ، ص19، اول، 1409ق.).
در حال طواف بايد بدن و لباس كودك پاك باشد.
اگر بچه‌هاى كوچك در حال طواف يا سعى به خواب روند و يا در قنداقۀ خود بول كنند، حج آنها صحيح است. در طواف دادن كودك به طواف واجب، مراعات طهارت از حدث و خبث اعتبار ندارد، ليكن همان‌طوركه در مناسك آمده، وقتى كه مى‌خواهند طفل را طواف دهند واجب است او را وضو دهند.(تبريزى، استفتائات جديد حج، ص14)
پرسشى كه در اينجا پيش مى‌آيد اين است: آيا كسى‌كه طفل را طواف مى‌دهد، بايد اول طواف او را انجام دهد و بعد طواف خودش را يا با هم نيز مى‌شود؛ يعنى تداخل؟
آقا يا خانمى‌كه حج به‌جا مى‌آورد، هنگام احرام، هم براى خود نيت مى‌كند هم براى بچه و لازم نيست به‌طور مستقل براى بچه باشد و بعد خودش محرم شود و يا اول خودش محرم شود و بعد بچه را محرم كند. همين‌كه بچه همراه اوست و نيتش هم نيتِ دوگانه و نيتِ تداخلى، مى‌گوييم اين حجِّ با نيت، هم حج خودش مى‌شود هم حج بچه‌اش و مى‌تواند بچه را محرم كند. البته محرم تداخلى؛ يعنى در حال واحد، هم خودش محرم مى‌شود و هم بچه را محرم مى‌كند و اين طواف، طوافِ تداخلى است.
از روايات هم كه فرموده‌اند: «مى‌توانى بچه‌ات را محرم كنى» به خوبى استفاده مى‌شود در حالى‌كه خودت محرم مى‌شوى، بچه‌ات هم همراهت محرم شود و فقط نيت كند.
ختنه در مردان يكى از شرايط صحت طواف است و همچنين است پسر بچۀ نابالغ؛ خواه مميز باشد، يعنى خوب و بد را تشخيص دهد و خود محرم شود يا غير مميزكه به خاطر كوچكى او را محرم كنند.