253. بعضى از مراجع خمس مهريه را به احتياط واجب لازم شمرده‌اند؛ مانند: آيت الله بهجت. ¹

هبه و هديه

ميان فقها در مورد خمس هبه و هديه، در دو مرحله بحث و بررسى صورت گرفته است:

الف) بر واهب (بخشنده و هديه دهنده) در صورتى كه هديه و هبه از درآمد كسب و كار همان سالش بوده و خمس بر آن تعلق نگرفته و اضافه بر شأنش نباشد، خمس واجب نيست. ²

ب) آيا بر موهوب له (كسى كه به او بخشش شده) در صورتى كه در سال خمس هزينه نشود و سال بر آن بگذرد، آيا خمس تعلق مى گيرد يا نه؟ در اين مورد نيز چند قول و تفصيل است:

1. اگر از مخارج سال گيرنده زياد بيايد خمس آن واجب است:

آيات عظام: اراكى، گلپايگانى، خويى، سيستانى و صافى. ³

2. اگر از مخارج سال اضافه بيايد، به احتياط واجب خمس دارد:

آيات عظام: فاضل، بهجت و مكارم. ⁴

3. اگر از مخارج سال اضافه بيايد و از نظر عرف چيز كوچكى نباشد، خمس آن واجب است:

آيات عظام: تبريزى، وحيد و زنجانى. ايشان اضافه دارند اگر چيز كوچكى باشد، بنابر احتياط خمس آن را بدهند. ⁵

4. خمس هديه و هبه واجب نيست بلكه مستحب است:

آيات عظام: امام خمينى، خامنه‌اى و نورى همدانى. ⁶

وقف خاص

1. تعدادى از فقها در تعلّق خمس به سال وقفى - كه بر افراد معينى وقف شده است - فرموده ا ند: خمس تعلق نمى گيرد؛ از جمله:

آيات عظام: امام خمينى، ⁷خامنه‌اى، ⁸و زنجانى. ⁹

2. بعضى از فقها احتياط واجب كرده ا ند؛ مانند: آيت الله گلپايگانى. ¹⁰

خمس ديه

تمام مراجع، جز آيات عظام وحيد خراسانى و بهجت، فرموده اند: ديه؛ اعم از ديۀ اعضا، ديۀ منافع