30و چگونگى مسح سر و پاها، اختلاف وجود دارد كه بايد با توجه به آيۀ وضو كه در پى مى آيد و تفسير آن نزد فريقين و رجوع به كتب فقهى ايشان نقاط اختلاف روشن شود.

از آنجا كه وضو در آموزه هاى دينى؛ اعم از كتاب و سنت، مورد تأكيد و اهتمام ويژه است و مسلمانان به پيروى از اين آموزه اتفاق نظر دارند، لذا خداوند متعال طهارت قبل از عبادت را واجب و سرّ آن را پاكى دانسته است؛ «مٰا يُرِيدُ اَللّٰهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ» . ¹

و چنان كه از ظواهر كتاب و سنّت برمى آيد، وضو در ميان اعمال عبادى، از اهميت بالايى برخوردار است؛ پيامبر گرامى اسلام در اين رابطه فرموده ا ند:

«لَا صَلَاةَ إِلَّا بِطَهُورٍ» ؛ ² «نماز بدون طهارت صحيح نيست.»

و امام صادق (ع) فرمود:

«الْوُضُوءُ شَطْرُ الْإِيمَان» ؛ «وضو نيمى از ايمان است»

حال كه وضو از نگاه شريعت اسلامى در چنين جايگاهى است، بر هر مسلمانى واجب است كه از اركان، نواقض و مبطلات آن، كه كتب فقهى و سيرۀ پيامبرگرامى اسلام عهده د ار بيان آنها هستند، آگاه شود.

پيشينۀ پژوهش

در مورد وضو پژوهش فراوان و گوناگونى در فقه فريقين انجام گرفته كه تكيه گاه عمدۀ اين پژوهش ها آيۀ وضو است. با توجه به اشتراك استدلال فريقين در موضوع وضو، اين بحث از اهميت زيادى برخوردار است.

اما چگونگى استدلال شيعى و سنى، با توجه به تفاوت نگاه تفسيرى و مساعدت روايات معصومين (عليهم السلام) در فقه شيعى متفاوت بوده است.

تاريخچۀ موضوع

به اجماع سيره نويسان، مورخان و محدثان، وضو در مكه و در آغاز بعثت پيامبر (ص) تشريع شد ³و جبرئيل امين وضو و نماز را به پيامبر (ص) تعليم داد كه در ذيل به دو گزارش تاريخى از فريقين اشاره مى كنيم:

على بن عيسى اربلى (از علماى شيعه) نقل كرده كه على ابن ابراهيم بن هاشم در كتاب خود اين گونه آورده است:

«هنگامى كه جبرئيل امين بر پيامبر خدا (ص) نازل شد، آبى از آسمان بر او آمد و