51
دوم: اعراض مشهور هنگامى موهن روايت است كه كاشف از خلل در نقل و يا منقول باشد و چنانچه احتمال داده شود كه اعراض از جهت وجه صناعى بوده، موهن نخواهد بود.
ثالثاً: اساساً وهن روايت با اعراض مشهور، مورد اختلاف است؛ زيرا برخى از فقها همچون مرحوم آيت الله خويي 1اعراض را موهن نمى‌دانند پس اشكال مبنايى است.
دلالت روايت
اين روايت صحيحه به امور ذيل دلالت دارد:
- روايت ظهور دارد كه طواف پشت مقام ابراهيم در هنگام ضرورت جايز است. 2- روايت دلالت بر صحّت طواف پشت مقام ابراهيم به هنگام اختيار دارد؛ زيرا امام (ع) فرموده است:
«مَا أُحِبُّ ذَلِكَ وَ مَا أَرَى بِهِ بَأْساً» .
- طواف پشت مقام ابراهيم جايز است، هر چند عملى است مكروه و البته اين كراهت با وجود ضرورت بر طرف خواهد شد؛ زيرا با توجه به جملۀ امام كه مى‌فرمايد:
«إِلاَّ أَنْ لاَ تَجِدَ مِنْهُ بُدّاً» ، دليلى بر منع و يا كراهت در صورت وجود اضطرار نداريم. 3- جملۀ «مَا أُحِبُّ ذَلِكَ وَ مَا أَرَى بِهِ بَأْساً» دربارۀ حالت اختيار است؛ زيرا در آن هنگام است كه فرد ممكن است رغبت به انجام عملى يابد و يا آنكه رغبت نيابد، اما در حالت اضطرار اصلاً رغبت و ابراز آن معنى نمى‌يابد؛ چه آنكه در حالت اضطرار رغبت در فعل متصوّر نيست.
- در روايت آمده است كه:
«فَلاَ تَفْعَلْهُ إِلاَّ أَنْ لاَ تَجِدَ مِنْهُ بُدّاً» و اين پرسش مطرح مى‌شود كه نهى در اين جمله، آيا نهى تنزيهى است و يا نهى تحريمى؟
در پاسخ بايد گفت كه به دلايل ذيل، نهى در اين روايت «نهى تنزيهى» است؛ زيرا از طرفى در ابتداى روايت مى‌فرمايد:
«مَا أَرَى بِهِ بَأْساً» ؛ اشكالى در طواف پشت مقام نيست و از طرف ديگر در ذيل روايت مى‌فرمايد: «فَلاَ تَفْعَلْهُ» ؛ در نتيجه همين خود قرينه‌اى بر تنزيهى بودن نهى در جمله است.