متن کتاب میقات حج (فارسی) - جلد 71 - صفحه 53

(6 تا 163)

53زيادى دربارۀ اهميت آن در منابع حديث شيعه ¹و اهل تسنن آمده است، اما دربارۀ اينكه حج چه زمانى واجب گرديد و آيا فريض آن فورى است يا با تراخى، اختلاف ميان فقها وجود دارد.

تمام علماى اماميه ²و حنبلى و بيشتر فقهاى مالكى و حنفى و برخى از شافعيه اعتقاد به فورى بودن وجوب حج دارند ولى شافعى ³و گروهى قائل به جواز تأخير آن از نخستين سال استطاعت مى‌باشند. شافعى‌ها در استدلال خود به دلايلى ⁴از جمله مكى بودن سور حج، حديثى دربارۀ وفد ضمام بن ثعلبه كه به روايتى در رجب سال پنجم به حضور پيامبر (ص) رسيد و سؤالاتى دربارۀ اركان اسلام؛ از جمله حج نمود و تشريع فريض حج در سال پنجم يا ششم و تأخير آن تا سال دهم از سوى پيامبر (ص) ، و به خصوص به تأخير انداختن حج از جانب آن حضرت (ص) بعد از فتح مكه در سال هشتم و نيز پس از برگشت از تبوك در رمضان سال نهم، استناد مى‌كنند.

طرفداران فورى بودن حج، معتقدند فريض حج در سال نهم هجرت با نزول آيۀ (وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلاً) ⁵تشريع گرديد و پيامبرخدا (ص) نيز آن را بدون تأخير انجام داده است. آنها آى (وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ. . .) را كه گفته مى‌شود نخستين آيه دربارۀ حج است، مربوط به حديبيه و خطاب به كسانى ميدانند كه اعمال عمره را آغاز كرده ولى به اتمام نرسانده‌اند. به نظر ايشان، آيه بر وجوب آغاز و مبادرت به حج يا عمره دلالت نمى‌كند. ⁶وفد ضمام بن ثعلبۀ سعدى را نيز متعلق به سال نهم، كه به «عام الوفود» شهرت يافته، مى‌دانند. درپاسخ اشكاليكه: چرا پيامبر (ص) حج را در همان سال نهم انجام نداد؟ ميگويند در آن سال مشركان در مراسم حج با مسلمانان آميخته بودند و عدهاى از آنان به حالت عريان طواف مى‌كردند و پيامبر (ص) به همين علت از شركت در حج آن سال كراهت داشت. بعد از ممانعت ورود آنها به مسجد الحرام اين مانع برطرف گرديد و لذا پيامبر (ص) در سال دهم در معيت اصحاب و زنان عازم حجۀ الوداع گرديد. برخى از مفسّران دليل ديگرى براى عدم شركت پيامبر (ص) در حج سال نهم آورده‌اند كه متعلّق است به رسم «نسىء» . گويند در اثر اعمال نسىء و اخلال در تقويم بر اساس سنت جاهلى، روز حج در سال نهم با دهم ذيقعده مطابقت داشت ⁷ولى با برطرف شدن اين اشكال در سال بعد، تقويم بهحالت صحيح خود برگشت و روز حج در تاريخ واقعى خود مطابق با دهم ذيحجه قرار گرفت. ⁸

با صرف نظر از بحث فقهى دربار لزوم فور يا جواز تأخير در انجام فريض حج و عمره، بايد گفت دلايلى كه هر دو طرف قضيه ارائه كرده‌اند، مبتنى بر درك صحيح از وضعيت آن زمان و سياست و اهداف پيامبر (ص) نيست؛ زيرا:

1) . وسائل الشيعه، ج11، صص7 - 32، ابواب 7-1

2) . صاحب جواهر مى‌گويد: «ولاناقد بيننا أن حجۀ الاسلام على الفور دون التراخى، وهذه حجۀ» جواهر الكلام، ج21، ص388) . نيز ر. ك. به: مسائل الناصريات از شريف المرتضى، ج1، ص276، و النهايه، ج56، ص3؛ الخلاف، ج3، ص240، 350؛ المبسوط - الشيخ الطوسى، ج1، ص345، رسائل العشر الطوسى، ج69، ص1، تذكرۀ الفقها (ط. ج) ، ج8، ص27) ، مسالك الأفهام الشهيد الثانى، ج11، ص310، روايات صريحى در بار بالفور بودن فريض حج از ائمه: روايت شده است.

3) . الموسوعۀ الفقهيۀ الكويتيه، ج17، ص24؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج1، ص191؛ فيض القدير- ج7، ص1؛ عون المعبود - (ج4، ص135؛ عمدۀ القارى فى شرح صحيح البخارى، ج14، ص187؛ شرح النووى على مسلم، ج4، ص212، مشكاۀ المصابيح مع شرحه مرعاۀ المفاتيح، ج8، ص618؛ تفسير القرطبى، ج4، ص136، تفسير النيسابورى، ج2، ص315؛ تفسير البحر المحيط، ج3، ص331؛ جامع لطائف التفسير، ج15، ص182)

4) . شافعى اساساً معتقد است صرف اوامر بدون قرائن دال بر فوريت نمى‌باشد. ازجمله دلايل آنهاييكه معتقد به فورى بودن وظيف حجاند اين است كه اوامر دلالت بر فوريت مى‌كند و مبادرت در طاعت ممدوح و تأخير مذموم محسوب مى‌شود

5) . آل عمران: 97

6) . اختلاف در بار وجوب عمره نيز از همين جا نشأت مى‌گيرد

7) . احكام القرآن ابن عربى، ج2، ص942؛ مجمع البيان، ج5، ص46؛ معالم التنزيل، ج2، ص346؛ الكشاف، ج2، ص269؛ تفسير ابن كثير، ج4، ص133؛ تفسير غرائب القرآن، ج3، ص466؛ روح البيان، ج3، ص383؛ محاسن التأويل، ج5، ص353؛ بدائع الكلام فى تفسير آيات الأحكام، ص252

8) . احكام القرآن جصاص، ج5، ص64؛ التفسير المنير، ج17، ص198؛ تفسير آيات الأحكام، ص493. لذا روايت شده است كه پيامبر9 در حجۀ الوداع فرمود: «إنّ الزمان قد استدار كهيئته يوم خلق اللّه السماوات و الأرض» .

مشخصات کتاب

میقات حج (فارسی)جلد:71نويسنده:جمعی از نویسندگانناشر:-محل نشر:تهرانسال نشر:-

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب:

جلد 1جلد 2جلد 3جلد 4جلد 5جلد 6جلد 7جلد 8جلد 9جلد 10جلد 11جلد 12جلد 13جلد 14جلد 15جلد 16جلد 17جلد 18جلد 19جلد 20جلد 21جلد 22جلد 23جلد 24جلد 25جلد 26جلد 27جلد 28جلد 29جلد 30جلد 31جلد 32جلد 33جلد 34جلد 35جلد 36جلد 37جلد 38جلد 39جلد 40جلد 41جلد 42جلد 43جلد 44جلد 45جلد 46جلد 47جلد 48جلد 49جلد 50جلد 51جلد 52جلد 53جلد 54جلد 55جلد 56جلد 57جلد 58جلد 59جلد 60جلد 61جلد 62جلد 63جلد 64جلد 65جلد 66جلد 67جلد 68جلد 69جلد 70جلد 71جلد 72جلد 73جلد 74جلد 75جلد 76جلد 77جلد 78جلد 79جلد 80جلد 81جلد 82جلد 83جلد 84جلد 85جلد 86جلد 87جلد 88جلد 89جلد 90جلد 91جلد 92