57 پيامبرخدا صلى الله عليه و آله شاهد بر انبيا است

در تفسير آيۀ شريفۀ: فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلَاءِ شَهِيداً ¹دو احتمال داده شده است:

1. «هولاء» برگردد به امّت اسلامى تا پيامبرخدا صلى الله عليه و آله همچون ديگر پيامبران، گواه و شاهد اعمال امت خود باشد؛ همانگونه كه اين مطلب پيشتر از آيه و روايات استفاده شد.

2. «هولاء» برگردد به گواهان و شاهدان امّت‌هاى پيشين؛ يعنى اى پيامبر اسلام، تو را گواه بر همۀ گواهان و انبياى گذشته قرار خواهيم داد. و در بعضى از روايات ²به همين تفسير دوم اشاره شده و حضرت ختمى مرتبت را شاهد و گواه بر همۀ امت‌هاى قبل و انبياى گذشته معرفى مى‌نمايد.

بنابراين تفسير، مفهوم آيه اينگونه خواهد شد كه: هر پيامبرى در حال حيات و ممات، از طريق مشاهدۀ باطنى و روحانى، ناظر احوال و اعمال امت خود مى‌باشد، ولى روح پاك پيامبر عظيم الشان ناظر همۀ امم پيشين و امت خويش مى‌باشد و لازمۀ اين نظارت و شهادت اين است كه، روح پيامبرخدا از آغاز خلقت آدم وجود داشته؛ زيرا دانستيم كه معنى و مفهوم شهود، آگاهى توأم با حضور است.

هر پيامبرى در حال حيات و ممات، از طريق مشاهدۀ باطنى و روحانى، ناظر احوال و اعمال امت خود مى‌باشد، ولى روح پاك پيامبر عظيم الشان ناظر همۀ امم پيشين و امت خويش مى‌باشد و لازمۀ اين نظارت و شهادت اين است كه، روح پيامبرخدا از آغاز خلقت آدم وجود داشته است.

ب و ج) «مبشّر» و «نذير»

دو واژۀ «مبشّر» و «نذير» در قرآن كريم همواره و مكرراً با هم آمده است. اين دو وصف بر پيغمبر خدا اطلاق گرديده و گاهى تمام رسالت حضرت در اين دو عنوان منحصر شده است و مى‌فرمايد: وَ مٰا أَرْسَلْنٰاكَ إِلاّٰ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً؛ ³«ما تو را به رسالت مبعوث نكرديم مگر براى