11روايات زيادى هدف نهايى از انجام مراسم حج ملاقات با امام زمان و عرضۀ نصرت بر او شمرده شده است و حج بدون ولايت به حج جاهلى25 و چرخش بر گرد سنگ هايى كه «لاٰ تَضُرُّ وَ لاٰ تَنْفَعُ» تشبيه شده است. ذيل آيه شريفه وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ للّٰهِ‌ِ لقاى امام از مصاديق باطنى اتمام حج بيان شده كه حج‌گزار پس از انجام مناسك به زيارت امام عليه السلام مشرف شود؛ و چون حضرات معصوم عليهم السلام حيات و مرگشان يكسان است: «يَمُوتُ مَنْ مَاتَ مِنَّا وَ لَيْسَ بِمَيِّتٍ» 28 تفاوتى نيست كه در زمان حيات، وجود شريفشان را از نزديك زائر باشيم و مراتب ولايت و نصرت خويش را بر آنان عرضه داريم يا در كنار قبور مطهرشان با سلام و درود فرستادن بر روح و جسم شريفشان مراتب مودت و وفادارى بر پيمان ولايت آنان را اذعان كنيم.
امام محمدباقر عليه السلام مى‌فرمايد: به مردم گفته شده گرد اين سنگ ها! طواف كنند تا پس از انجام مناسك، نزد ما بيايند و ميزان ولايت خويش را به ما اعلام كنند و يارى خود را بر ما اظهار دارند؛ «إِنَّمَا أُمِرَ النَّاسُ أَنْ يَأْتُوا هَذِهِ الْأَحْجَارَ فَيَطُوفُوا بِهَا ثُمَّ يَأْتُونَا فَيُخْبِرُونَا بِوَلاٰيَتِهِمْ وَ يَعْرِضُوا عَلَيْنَا نَصْرَهُمْ» .29
يحيى بن يسار مى‌گويد: پس از اتمام مراسم حج، افتخار تشرف به محضر مبارك امام صادق را پيدا كرديم، آن حضرت فرمود: شما حج‌گزارانِ خانۀ خدا هستيد و زائران قبر پيامبر او و شيعۀ آل محمد. بر شما اين فضيلت گوارا باد؛ «حَاجُّ بَيْتِ اللَّهِ وَ زُوَّارُ قَبْرِ نَبِيِّهِ صلى الله عليه و آله وَ شِيعَةُ آلِ مُحَمَّدٍ هَنِيئاً لَكُمْ» .30
تجسمى از معاد
مناسك حج و حضور در مواقف و ميقات هاى آن، هريك نمونه‌اى است از حشر و نشر در قيامت كه به برخى از اين نمونه‌ها اشاره مى‌كنيم:
1- آماده شدن براى سفر حج به پرداخت بدهى‌هاى شرعى و قانونى و رد مظالم عباد و كسب رضايت كسانى كه با او معاشرت داشتند، وصيت‌كردن و خداحافظى يادآور حالت احتضار و سفر به سوى آخرت است.
2- حضور در سرزمينى كه پيشتر با آن آشنايى نداشت و دورى از زن و فرزند و خانه و كاشانه و قطع توجه از ديگران تداعى‌گر يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ