23
فقه حج از نگاه امام على‌بن ابى‌طالب عليه السلام
عبدالكريم آل‌نجف / عبداللّٰه امينى
پيشگفتار
كسى را سراغ نداريم كه همچون على‌بن ابى‌طالب عليه السلام فضايل را در خود گرد آورده باشد و به مانند او، فضايلش در دانش و فقه و چيره دستى‌اش بر احكام و سنن و قضايا ظهور كند. در منقبت او همين بس كه رسول‌اللّٰه درباره‌اش فرمود:
«اَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِىٌّ بٰابُهٰا» 1.
به رغم جفاى زمانه و توطئه‌ها و خيانت هايى كه منجر شد بر بسيارى از دانش ها و داده‌هاى پربار او براى اسلام و انسانيت او پردۀ [ تجاهل و ] تعاصب كشيده شود. او نخستين مفسر و متكلّم و فقيه اسلام است.
اگر شخصى منطقى به دور از غوغا و هياهوى سياست ببيند صحيح بخارى و مسلم در موازين صحيح دينى و فقهى، به ذكر نام راويان ضعيف ياگمنام؛ مانند ابوهريره و عِكرمه و كعب‌الأحبار اهتمام تام مى‌ورزند، اما در اسناد خود از على‌بن ابى‌طالب عليه السلام جز گذرا و به گونۀ پيشامد، نامى نمى‌برند، قلبش از درد پاره مى‌شود!
از آن رو كه ايشان پيشواى فكرىِ مسلمانان است، آنان بايد در مشكلات فكرى و مطالب دينى - از جمله مطالب فقهى - بدو رجوع كنند.
پژوهش حاضر تلاش دارد ميراث فقهى امام عليه السلام را در ابواب مختلف حج كه به ما رسيده است، تبيين كند. اميدواريم در دستيابى به اهداف مورد نظر در مانا