8جهانى است. ديدن توده‌هاى عظيم حج‌گزار از نقاط گوناگون عالم و با زبانها و رنگها و نژادهاى گوناگون، افق ديد مسلمان را گسترش مى‌دهد و از مرزهاى شخصى و قومى و ملّى فراتر مى‌برد و وظيفۀ اسلامى رفتار برادرانه، وى را با آن به تعارف و همزبانى و همدلى مى‌كشاند، خبرهاى اختصاصى ملّتها را به سراسر جهان اسلام مى‌برد، و توطئۀ تبليغاتى دشمن را كه هميشه، و امروز بيش از هر زمان، دست‌اندركار قلب حقيقت و دروغ‌سازى و شايعه‌پراكنى است، خنثى مى‌كند و فاصله‌هاى مكانى و زبانى و پندارى را از ميان برمى‌دارد. با تبيين موفّقيت يك ملّت در دل ملّتهاى ديگر، اميد مى‌دهد و با تشريح تجربۀ يك كشور، كشورى ديگر را مجرّب مى‌سازد. انزوا و تنهايى را از افراد و ملّتها مى‌زدايد و ابهّت دشمن را در چشم آنان مى‌شكند. مصيبتهاى بزرگ يك كشور را براى ديگران شرح مى‌دهد و آنان را به فكر علاج آن مى‌افكند. توقّف حج‌گزاران در مراسم حج در يك نقطه، و به خصوص وقوف در عرفات و مشعر و مبيت در منى، همگى زمينه‌هاى مستعد اين شناخت كارساز و كارآمدند.
شناخت عظمت و رحمت خداوند در حج به معناى تأمّل در پايه‌گذارى اين خانه است كه در عين حال هم خانۀ خداست و هم خانۀ مردم؛ . . . إنّ أوّل بيتٍ وُضِعَ للنّاس لَلّذي بِبَكَّةمُباركاً وَ هُدىً لِلعالَمينَ . هم جايى است كه انسان نيازمند بدان روى مى‌كند و هم نقطه‌اى است كه عظمت آيين الهى در آن جلوه‌گر مى‌شود. آميزه‌اى از شكوه و عظمت و صفا و سادگى، يادگارى از نخستين نداى توحيد و جايگاهى براى تحقق وحدت كلمه. هم نشاندار جاى پاى مجاهدان صدر اسلام كه غريبانه در آن مبارزه كردند و مظلومانه از آن هجرت نمودند و فاتحانه و مقتدرانه بدان بازگشتند و آن را از نشانه‌هاى جاهليّت عرب پيراستند؛ و هم معطّر به نفس نيايشگران و جاى سجدۀ متعبّدان و دست نياز ثناگويان. هم مطلع خورشيد اسلام در آغاز و مشرق طلوع مهدى موعود در انجام. هم پناهگاه دلهاى رميده و هم اميدبخش جانهاى به ستوه آمده!
تشريع فريضۀ حج و ترتيب مناسك آن، هم نشانۀ عظمت است و هم آيت رحمت. با اين شناخت است كه دلها به مشاهدۀ كعبۀ شريف در مسجد الحرام منقلب مى‌شود و بى‌راهه‌ها به صراط مستقيم مى‌پيوندد و انسانها دگرگونه مى‌شوند. . .
(فرازى از پيام رهبر معظّم انقلاب اسلامى به حجّاج بيت اللّٰه الحرام. هفتم ذيحجة الحرام، 1418)