8بجاست كه مسلمين در همه جاى گيتى و به ويژه حجاج بيت اللّٰه الحرام ساعت‌ها و لحظه‌هاى آن را براى تعبّد و تعقّل، مغتنم بشمارند و آنانكه به فرصت گرانبهاى حج و زيارت دست يافته‌اند، با دستانى پر از رحمت و حكمت الهى و با تصميم و اراده‌يى تازه براى آينده خود و امت اسلامى به ديار خويش بازگردند.
در ميان فرائض دينى، حج، بزرگترين فريضه‌يى است كه در آن هر دو جنبه‌ى فردى و اجتماعى به شكلى نمايان، گنجانيده شده است.
در جنبه‌ى فردى، هدف، تزكيه و رسيدن به صفا و نورانيت و پيراستگى از زخارف بى‌ارزش مادى و فراغت با خويشتن معنوى و انس با خداى متعال و ذكر و تضرع و توسل به حضرت حق است تا آدمى به عبوديت كه صراط مستقيم الهى به سوى كمال است راه يابد و در آن گام بردارد.
در اين بخش، تنوع فرصت‌ها و آزمايشگاهها به حدى است كه هر گاه كسى با توجه و تدبر از آن عبور كند بى‌گمان، دستاوردى گرانبها خواهد داشت، فرصت احرام و تلبيه، فرصت طواف و نماز، فرصت سعى و هروله، فرصت وقوف در عرفات و مشعر، فرصت رمى و قربانى و فرصت ذكر اللّٰه كه همچون فضاى سرشار از روح و حيات، در همه‌ى اين مراحل، گسترده شده است. مجموعه‌ى اين فرصت‌ها مى‌تواند براى هر فرد دوره‌ى كوتاهى از رياضت شرعى و تمرين زهد و سلم و حلم و برخى خلقيات پسنديده‌ى ديگر نيز باشد.
در جنبه‌ى اجتماعى، حج در ميان همه‌ى فرائض اسلامى بى‌همتا است، زيرا مظهرى از قدرت و عزت و اتحاد امت اسلامى است. هيچ فريضه‌ى ديگرى بدينسان به آحاد مسلمان درباره‌ى مسائل امت اسلامى و جهان اسلام درس و عبرت نمى‌آموزد و آنان را در روحيه و واقعيت، به قدرت و عزت و وحدت نزديك نمى‌كند. تعطيل اين بخش از حج، بستن سرچشمه‌يى از خيرات به روى مسلمين است كه از هيچ رهگذر ديگرى نمى‌توانند بدان دست يابند.