58
جغرافياى مدينۀ منوّره
رسول جعفريان
دلايل انتخاب مركز مدينه براى مسجد
بيشتر مورخان مسلمان بر آنند كه فرود آمدن رسول خدا - ص - در منطقۀ بنى‌مالك ابن نجار تصادفى و بدون نقشۀ قبلى بوده، همانگونه كه خروجش از قبا بر پايۀ تدبير و انديشۀ خاصى استوار نبوده است. اين سخنان حاصل اجتهاد ما از نقلهاى مورّخان مسلمان نيست؛ زيرا خود رسول خدا - ص - به انصار، كه سر راه شتر وى قرار گرفته و از آن حضرت مى‌خواستند تا در ميان آنها بماند، فرمود: «خلُّوا سَبيلَها فانّها مأمورة» 1؛ «راه شترم را باز كنيد كه خودش دستور دارد.»
ابن اسحاق در اين باره مى‌نويسد:
آنگاه شتر پيامبر به محلۀ بنى مالك بن نجار در آمد، بر در مسجد (كه آن زمان مَرْبدى بود از آنِ دو كودك يتيم از بنى نجار با نام سَهْل و سُهَيل فرزندان عمرو كه تحت تكفل مُعاذ بن عَفْراء بودند) وقتى زانو زد، در حالى كه رسول خدا - ص - بر آن بود، أمّا ننشست بلكه ايستاد و اندكى رفت. در اين حال رسول خدا - ص - افسار او را آزاد گذاشته بود. آنگاه برگشت و در همان جاى نخست زانو زد، و نشست و شكم خويش را بر زمين نهاد؛ رسول خدا - ص - از شتر پايين آمد و ابوايوب انصارى (خالد بن زيد خزرجى) بار سفر آن حضرت را به خانۀ خود برد. پيامبر - ص - از صاحب آن زمين