63كه با دشمن خدا و دشمن رسولش انجام گرفته دريافت نمود، از خداوند مسألت دارم تو را بر اين اظهار حقيقت از مقامى والا برخوردار سازد.» 1نتيجه:
نتيجه‌اى كه از اين بخش از بحث مى‌گيريم اين است كه طبق دلائل و شواهدى كه ذكر كرديم، سفر عقيل به شام در حال حيات امير مؤمنان - ع - صورت نگرفته بلكه اين سفر در شرايط هدنه و آتش بس و در زمانى كه به صورت ظاهر معاويه حاكم و فرمانرواى مطلق كشور اسلامى بود، به وقوع پيوسته و طبعاً عناوينى مانند مفارقت وى از امير مؤمنان و پيوستن او به معاويه يا جواب رد دادن امير مؤمنان به خواستۀ او و فرارش به سوى معاويه بى‌اساس و ساختگى خواهد بود. گرچه چنين عناوين و انگيزه‌ها در اثر تكرار و انتقال از يك كتاب به كتاب ديگر در خواننده موجب شك و ترديد شود، بخصوص اگر اين كتابها داراى اسم و رسمى باشند يا به وسيله پيروان اهل بيت تأليف و تصنيف گردند.
گذشته از اين، آنچه در مورد اين سفر و از ملاقات عقيل با معاويه نقل شده، بيان فضائل امير مؤمنان و ياران آن حضرت و نكوهش از معاويه و ياران او بوده است و اين واقعيت بيانگر يك هدفِ مقدس و انگيزۀ معنوى است جز آنچه مورّخان عنوان نموده و بر ضد عقيل كار برده‌اند.
پى‌نوشتها: