62
محل اصلى مقام
در روايات بسيارى از اهل سنت و شيعه و گزارش مورخان آمده است كه:
«كان المقام ملصقاً بالبيت» ؛ «مقام ابراهيم به خانه [خدا] چسبيده بوده است» . 1
هنگامى كه ابراهيم خانه را مى‌ساخت آنگاه كه ديوارها بلند شد و دست ابراهيم به آن نرسيد، اسماعيل اين سنگ را براى او آورد و ابراهيم روى آن مى‌ايستاد و گرد خانه مى‌گشت و سنگهاى ديوار را كار مى‌گذاشت و آنگاه كه بنا تمام شد، سنگ (مقام) را كنار خانه گذاشت. اين موضوع را «سعيد بن جبير» از «ابن عباس» نقل مى‌كند. 2چسبيده بودن «مقام» به خانه خدا علاوه بر مآخذ اهل سنت در منابع و كتب شيعه نيز آمده است. 3
ازرقى در اخبار مكه از ابوسعيد خُدرى نقل مى‌كند كه ابراهيم مأمور شد مقام را قبلۀ خود قرار دهد و آن را كنار دَرِ كنونى كعبه قرار داد و مدتها قبله بود و پس از آن اسماعيل نيز به جانب آن روبروى دَرِ كعبه نماز مى‌گزارد و مدتها قبله بود. پيامبر اسلام - ص - چون به مكه مى‌آمد، چنان روبروى كعبه قرار مى‌گرفت كه مقام روبروى ايشان؛ ميان او و خانه واقع مى‌شد. 4
از آنچه گفته شد معلوم مى‌شود كه قبله قرار دادن مقام، از زمان ابراهيم و اسماعيل تا زمان پيامبر - ص - سابقۀ تاريخى دارد. قرآن نيز مسلمانان را بدين معنا دعوت مى‌كند: «مقام را جايگاه نماز قرار دهيد» . 5معلوم مى‌شود كه مقام ويژگى و خصوصيتى دارد كه بايد محل نماز و قبلۀ نمازگزار باشد.
بنابر اين مى‌توان از احاديث و گزارشهاى فراوان تاريخى، اطمينان پيدا كرد كه جاى مقام، محل فعلى آن نبوده و نزديك دَرِ خانه و چسبيده به