61
قداست و سابقۀ تاريخى مقام ابراهيم
از جمله آيات و نشانههاى خداوند در روى زمين «مقام ابراهيم» است 1و آن عبارت از سنگى است به مقدار يك ذراع در يك ذراع كه اثر پاى حضرت ابراهيم در آن باقى است. 2
مقام ابراهيم از جمله سنگهاى مقدس روى زمين است. روايت شده است كه از سنگهاى بهشتى در روى زمين؛ يكى سنگ «مقام» و ديگرى «حجرالأسود» است. 3مقام از يادگارهاى حضرت ابراهيم - ع - است كه هزاران سال بر آن گذشته و از حوادث گوناگون طبيعى و اجتماعى مصون مانده است، و چنانكه گفته شد قرآن آن را از آيات روشن خداوند مىداند. 4اين حاكى از آن است كه كسانى كه كعبه را مقدس مىدانستند، نشانههاى ابراهيم، معمار كعبه را نيز ارج مىنهادهاند. از اينرو در حفظ و حراست شكل كعبه و آثار مربوط به آن، نهايت تلاش و جديت را نمودهاند كه از مهمترين آنها «حجرالأسود» و «سنگ مقام» است كه چه قبل از اسلام و چه بعد از آن، مورد توجّه و احترام و تقدّس بودهاند. اما سرگذشت اين دو اثر، متفاوت است؛ چون محل حجرالأسود از همان آغاز معين بود و در گوشۀ كعبه و كنار دَرِ آن كار گذاشته شده بود، در تغييراتى كه در اثر حوادث و مرور زمان بر اين خانه پيش مىآمد محل آن تغيير نكرده است ولى در مورد مقام ابراهيم كه در بناى كعبه جاى مخصوصى نداشته و در خارج و كنار كعبه بود دچار جابجايى شده است. از آنجا كه اين تغيير در روايات و تاريخ مورد بحث قرار گرفته است و از طرفى در فقه شيعه واجب و از نظر اهل سنت مستحب است كه نماز طواف، پشت مقام خوانده شود، سزاوار است اين موضوع مورد بررسى قرار گيرد كه محل اصلى مقام كجا بوده و چرا و چگونه و به دست چه كسى تغيير مكان پيدا كرده است؟ !