15انبياى ديگر، كلمۀ «فى العالمين» ندارد، ولى اين مقدار هست كه بعد از سلام بر انبيا، مىفرمايد: «ما بندگان مؤمن را اين چنين پاداش مىدهيم» . سلام خدا هم فعل خداست؛ چون خود او سلام است و به دار سلام هم دعوت مىكند. از اسماء حُسنىٰ و اسماء فعلى حق، سلام است، و انسانها را به دارالسلام دعوت مىكند؛ يعنى به دار خود فرا مىخواند.
و همين سلامت را هم به عنوان «فيض» نصيب بندگان صالح قرار مىدهد. پس خداوند بر مؤمنين هم صلوات مىفرستد و هم سلام. منتهىٰ كسانى كه اين سلام را تلقى مىكنند، گاهى از فرشته تلقّى مىكنند، گاهى از پيغمبر - صلى اللّٰه عليه و آله -، آنان كه اوحدى از انسانها هستند، از ذات اقدس اله تلقى مىكنند.
در سورۀ مباركۀ انعام فرمود:
«وَ اِذا جٰاءَك الذينَ يُؤمنونَ بِايٰاتَنا فَقُلْ سَلام عليكُم»12.
يعنى وقتى مؤمنان در محضر و مكتب تو حضور يافتند تا معارف الهى را بشنوند و ياد گيرند، بگو «سلام عليكم» . وقتى مؤمنان براى خطابه و مانند آن نزد پيامبر حضور مىيافتند، حضرت سلام مىكردند. منتهى چون رسول خدا سخنى را بدون وحى نمىگويد پس بايد گفت كه به دستور خدا اين سلام را به مؤمنين ابلاغ كرده است. مؤمنين دو درجهاند: عدهاى سلام را از خود پيغمبر تحويل مىگيرند، عدهاى هم از ذات اقدس اله. «وَ اذا جٰاءَكَ الذّينَ يُؤمنونَ بِايٰاتنا فَقُل سلام عليكم» . اين سلامى كه پيغمبر به مؤمنين دارد، مؤمنين آن را گاهى از پيغمبر تلقى مىكنند، و گاهى از ذات اقدس اله. پس دو مرتبه است.
تلبيه هم اينگونه است؛ يعنى معتمران و حاجيانى كه مىگويند: «لبيّك» ، گاهى دعوت خدا را پاسخ مىگويند، لذا مىگويند:
«لبيك ذا المعارج لبيك، لبيك مرهوباً مرعوباً اليكَ لبيّك، لبيّك لا مَعبود سِواك لبيّك» . گاهى هم دعوت خليلِ حق را پاسخ مىدهند، مىگويند: «لبيّك داعى اللّٰه، لبيك داعى اللّٰه» . اين دو نحو است.
اين سرّ تلبيه گفتن است.
وقتى زائر به بارگاه اله بار مىيابد، هر مشكلى كه دارد، چون درست لبيك گويد، مشكلش برطرف مىشود و برمىگردد. اينها را به عنوان سرّ گفتهاند.
گفتهاند كه صاحبدل واهل معرفتى با