6
موضوع شناسى برخى از اماكن مكه مكرمه و مدينه منوره
محمد حسين فلاح زاده
روشن است كه «حكم» و «موضوع» دو ركن از اركان اصلى يك فتوا را تشكيل مى دهند و شناخت درستِ موضوعات احكام، در تطبيق حكم شرعى بر آن موضوع، تأثير بسزايى دارد. تا زمانى كه موضوع حكمى در مقام استنباط حكم شرعى براى فقيه، و در مقام عمل به تكليف براى مكلَّف واضح و شفاف نباشد، معلوم نيست فتواى فقيه مطابق با حكم واقعى و عمل مكلف نيز مطابق با تكليف واقعى او باشد؛ لذا يكى از وظايف مهم صاحبان فتوا در موضوعات مستنبطة احكام شرعى، مراجعه به ادلّۀ مربوط به آن و دقت عميق در تك تك آنها و جمع بندى و نتيجه گيرى و استنباط آن موضوعات است تا بتواند حكم مربوط به آن را صادر كند.
وظيفۀ مقلَّد و مقلِّد در موضوعاتِ غير مستنبطه كه شناخت آنها برعهدۀ مكلفين است كه در حد نياز با مراجعه به عرف (عام يا خاص) موضوع را بشناسند و تكليف را مشخص سازند. هرچه موضوع از اهميت بيشترى برخوردار باشد و افراد بيشترى را در بر بگيرد و مورد ابتلاى افراد زيادترى باشد، ضرورت شناختِ آنها بيشتر خواهد شد. بى‌شك موضوعات مرتبط با مناسك حج داراى چنين ويژگى‌هايى است. دراين نوشته به بررسى چند موضوعِ مورد ابتلاى حجاج و مرتبط با احكام عمره و حج مى‌پردازيم: