67
7. ربيعه خاتون خواهر عادل سال 608 ق.
او در سال 608 حج به جا آورد و در همين سال بود كه درگيرى و كشت و كشتار ميان محمد ناصرى امير عراق با قتاده امير مكه در مكه و منا رخ داد.
حاجيان عراق به حاجيان شام پناه بردند و محمد بن ياقوت، اميرالحاج عراقى به همراه خاتون مادر جلال الدين به خيمۀ ربيعه پناه آورد. ربيعه خاتون با ابن سلار پيغامى را براى قتاده فرستاد؛ گناه مردم چيست؟ قاتل را كشتى و آن را بهانۀ غارت مسلمانان و ريختن خون آنها در ماه حرام قرار دادى! به خدا سوگند اگر دست بر ندارى چنين و چنان خواهم كرد. قتاده پس از آن، از جنگ دست برداشت و يكصد هزار دينار مطالبه كرد و مردم را سه روز اطراف خيمه ربيعه نگه داشت.
8. مادر معتصم سال 641 ق.
او در سال 641 به همراه دواداره 1حج گزارد و حدود هزار و سى شتر به همراه داشت. سلطان نورالدين هديۀ بزرگى براى آنها تدارك ديد.
نُوَيرى گفته است: مادر خليفه از بغداد حركت كرد و فرزندش المعتصم بالله براى بدرقه و خداحافظى همراهش نشد. او را امير مجاهد بن ايبك دوادارى و سيف الدين قيران همراهى مى‌كردند. حركت آنان از بغداد، هفدهم شوال بود. مادر خليفه در حجاز صدقه‌هاى فراوان داد و بسيارى از تهيدستان را بى‌نياز كرد. بازگشت وى به بغداد پنجم صفر 642 بود. مؤيد الدين محمد علقمى و ساير صاحب منصبان به پيشواز وى رفتند و وزير نصرالدين به خاطر بيمارى و ناتوانى نتوانست به پيشواز رود. وى پس از بازگشت به تمامى همراهان خلعت داد و به مجاهدالدين دوادار پانزده هزار دينار؛ اعم از لباس و اسب داد.
9. ارغوان مادر مقتدى
وى قرّة العين هم خوانده مى‌شد. سه بار حج گزارد؛ مانند مادران خلفا. او امّ ولد ارمنى بود؛ زنى صالح و اهل خير كه عمر طولانى كرد و خلافت پسرش مقتدى و فرزند مقتدى المستظهر و فرزند المستظهر المسترشد را ديد و فرزند المسترشد را هم ديد و از دنيا رفت و در رصافه او را دفن كردند.
10. همسر پادشاه يمن سال 644 ق.
او در سال 644 حج به جا آورد و مسجد هليلجه در تنعيم را كه به نام عايشه معروف است، آباد كرد و در كنارش چاه آب شيرين ساخت.