76
تاريخ مقام در عصر حاضر
در 27 ربيع‌الاول سال 1426 قمرى موفق به زيارت مقام امام صادق (ع) در حلّه، در ميان نخلستانى شدم. مقام متشكل از اتاقى كوچك و چهارگوش بود، به ابعاد نزديك به 7 در 7 متر و ارتفاع 4 متر، با يك گنبد كوچك قديمى و دربى آهنى و سبزرنگ به ارتفاع دو متر و عرض يك متر. اين مقام پس از انهدام مقام اصلى ساخته شده و داراى برق و روشنايى است و زائرانى دارد؛ به‌خصوص در روزهاى شنبه و جمعه و در روز وفات امام صادق (ع) . ساختمان مقام به‌طور كلى قديمى است و نشان از كم‌توجهى در حفظ و نگهدارى آن دارد.
پى‌نوشت‌ها
1. حلّه: «حلّه بني‌مزيد» ، شهرى است بزرگ، در 100 كيلومترى جنوب بغداد، 45 كيلومترى جنوب كربلا و 60 كيلومترى شرق نجف. در سال 495 ه، به دست «امير صدقة بن منصور بن بهاء الدوله دبيس مزيدي» ساخته شد و به «مزيديه» شهرت يافت. رك: شيخ يوسف كركوش، تاريخ الحله ج 1.
2. جامعين: شهري است در سمت مشرق و مقابل حلّه. سرزمينى باشكوه و داراى آب و هواى عالى كه پس از ساخته شدن حلّه، به دست سيف‌الدوله ويران شد و اثرى از آن باقى نماند. امروزه جزو محله‌هاى شهر حلّه است. بعضى از كتاب‌هاى تاريخى همچون «الكامل في التاريخ» ابن اثير، از اين شهر ياد كرده‌اند. رك: منبع پيشين.
3. هاشميه: شهرى كه ابوالعباس سفاح آن را بنا نهاد. وى پس از به دست گرفتن خلافت، در قصر ابن هبيرة اقامت گزيد و در اطراف آن ساختمان‌هايى ساخت و شهرى به وجود آورد و نامش را «هاشميه» گذاشت، اما مردم اين شهر را به ابن هبيرة نسبت مى‌دادند. اين امر سبب شد كه ابوالعباس آن‌جا را رها كند و در همان نزديكى، شهر ديگرى به نام «هاشميه» بسازد. مدتى در آن شهر اقامت گزيد و سپس به «انبار» رفت و آن شهر معروف را بنا نهاد و پس از مرگ، در همان‌جا دفن شد. منصور چون به خلافت رسيد، در شهر انبار ماند و بناهايش را ترميم كرد و بر آن ساختمان‌هايى افزود. آن‌گاه شهر بغداد را تاْسيس كرد و نامش را «دارالسلام» گذاشت. رك: ياقوت حموي، معجم البلدان، ج 5 ص 389. بغداد امروزه نزديك به 30 كيلومتر از حلّه فاصله دارد.
4. اين روايت در بحارالانوار ج 47، ص 203 آمده است. نيز بنگريد به: سيد بحراني، مدينة المعاجز، ج 6، ص 64، و شيخ عباس قمي، الانوار البهيه ص 162. دربارۀ دومين احضار امام صادق توسط منصور دوانيقى، بنگريد به: سيد بن طاووس، مهج الدعوات، ص 237 - 239. بعيد نيست كه اين درخواست از شهر هاشميه بوده باشد؛ چرا كه اين شهر در آن روزگار از توابع كوفه بوده است.
5. مقام «مشهد الشمس» و «مقام امير موْمنان (ع)» در شهر حلّه مشهور و معروف است.
6. رك: مهج الدعوات، ص220 - 265، چاپ اعلمى - بيروت (بخش دعاهاى امام صادق (ع) .)
7. اين تاريخ‌ها را از كتاب «تتمة المنتهي» شيخ عباس قمى أخذ كرده‌ام.
8. نقاش اين اثر كه اهل حلّه بوده، در دهۀ شصت قرن بيستم ميلادي از دنيا رفته است.
9. رك: ابن شهر آشوب، المناقب، ج 3، ص 400، چاپخانۀ حيدريه، 1956 م.
10. شيخ عباس قمى، وقائع الايام، ص 368، چاپخانۀ بلاغ.
11. اين مطلب را جناب حيدر سيد موسى وتوت الحسيني در كتاب خود «مزارات و مراقد العلماء في الحلة الفيحاء» ص 170 نقل كرده است؛ آن‌جا كه مى‌گويد: «بعضى از اهالى حلّه به يقين براى من نقل كرده‌اند كه مقام اصلى امام صادق (ع) بر كنارۀ شط فرات بوده، نه در محل كنونى. اين گفته، سبب شد كه شخصاً آن مكان را جست‌وجو كنم. پس به تفحص پرداختم و دريافتم كه در كنارۀ رود جايى است كه آب در آن نفوذ نكرده؛ در حالى كه زمين‌هاى پيرامونش را شسته و گود ساخته. هم‌چنين در آن‌جا آثارى از پى‌ها و كفِ سخت مقام ديده مى‌شود كه نشان مى‌داد اصل مقام امام صادق (ع) در آن‌جا بوده؛ مقامى مقدس كه مردمان در آن نماز مى‌گذارند و دعا مى‌خوانند و آن را زيارت مى‌كنند و چرا چنين نباشد؟ كه اين مقام، مقام امام ششم از ائمۀ اهل بيت (عليهم السلام) است كه خداوند ناپاكى را از آنها دور ساخته و به‌طور ويژه پاك و مطهرشان قرار داده است.
اين واقعيت را خادم مقام امام صادق (ع) ، آقاى حمزه كاظم حاج عبود اسدى، نيز با من در ميان نهاد و من به چشم خويش آن را مشاهده كردم.