30
صندوق
هرچند كه صندوق، به جعبۀ چوبى يا فلزى گفته مىشود كه درون آن، لباس و اشياء ديگر را مىگذارند، ولى در اصطلاح ديگر، به جعبۀ چوبى يا خاتمكارى شدهاى كه روى قبر امام يا بزرگان ديگر گذاشته مىشود نيز مىگويند. معمولاً اين صندوق، آراسته به آيات قرآن و اشعار است و روى آن را هم پارچهاى سبز و منقوش به آيات و ادعيه مىپوشانند. اولين صندوقى كه بر مزار حضرت رضا (ع) قرار گرفت، مربوط به اوايل قرن ششم هجرى است و آخرين آن، مربوط به سال 1311شمسى مىباشد. 1
«صندوق شهادت» يا تابوت عهد و تابوت سكينه كه در فرهنگ قوم يهود جايگاه خاصّى دارد، صندوقى بود كه حضرت موسى (ع) به امر پروردگار آن را ساخت و ويژگىهايى داشت و بنىاسرائيل هنگام جنگ با دشمنان، آن را با خود مىبردند و ضامن پيروزى و غلبه بر دشمن بود. بعدها آن صندوق را كه برايشان بسيار مقدس بود، در معبد هيكل سليمان در قدس قرار دادند. 2
ضريح
خانهاى چوبين يا ساخته شده از مس، نقره، طلا و غير آن كه به صورت مشبّك است و روى قبر امام يا امامزاده و شهيدى ساخته مىشود. معناى لغوى آن «شكافتن» است. حفره و شكافى را كه درون قبر پديد مىآورند و جسد را درون آن مىگذارند و كلّاً به قبر، كه ايجاد شكافى در زمين براى دفن اجساد است، ضريح گفته مىشده است. 3جمع آن «ضرايح» به معناى لحد است.
ضريح كه جنبۀ احترام به صاحب قبر و براى حفاظت از مدفن اوليا ساخته مىشود، از چوب محكم و بادوام است كه پوششى از مس، نقره و طلا و داراى نقش و نگارى زيبا و آراسته به آيات و احاديث و اسامى متبرك است و كار هنرى و نگارگرى زيبا و ماندگار بر آن انجام مىشود. زائران هنگام زيارت، آن را مىبوسند و تبرك مىجويند. اغلب، ضريحها پس از مدتى كه كهنه و فرسوده مىگردند، بازسازى مىشوند. ضريحهاى قديمى نيز بيشتر در موزهها نگهدارى مىشود.