21
التى طولها سبعون ذراعا، و بالصحيفة التى فيها ما يحتاج إليه حتى ارش الخدش، و بالصحيفة العتيقة من صحف على و شبه ذلك؛ 1
و ظاهر آن است كه جامعه همان است كه در پاره‌اى روايات از آن به اين نام‌ها ياد شده است: كتاب على يا كتابى كه به املاى رسول خدا و خط على يا كتاب و صحيفه‌اى كه هفتاد ذراع دارد يا صحيفه‌اى كه هرچه بِدان نياز است، گرچه بسيار كم‌اهميت باشد مثل ارش خدش، در آن است يا صحيف قديمى از كتاب‌هاى على يا امثال آن.
3. با توجه به متن برخى روايات هم مى‌توان اين‌گونه گفت كه كتاب جفر، غير از كتاب على (ع) است. در روايتى مى‌فرمايند:
«عندنا الجامعة. . . و عندنا الجفر» ؛
2
نزد ما جامعه است. . . و نزد ما جفر است. عطف در مغايرت ظهور دارد و مى‌توان از اين‌گونه استعمال، استفاده كنيم كه دو كتاب هستند. گذشته از آن‌كه ويژگى‌هاى كتاب على (ع) ، همچون هفتاد ذراع بودن آن، دربار كتاب جفر نيامده است؛ بلكه تصريح هم شده است كه در آن آيه‌اى از قرآن كريم نيست 3و اين سخن در حق كتاب على (ع) جارى نيست. گرچه اين احتمال هم داده مى‌شود كه جفر كتابى است اعمّ از كتاب على؛ به‌گونه‌اى كه شامل كتاب على نيز مى‌شود؛ ولى اين احتمال ضعيفى است و درمجموع بايد توجه داشت كه نمى‌توان قضاوت نهايى كرد و اين‌ها در حدّ احتمالاتى است كه مى‌توانيم با توجه به روايات بيان كنيم.