متن کتاب فرهنگ زیارت: فصلنامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی - جلد 12 - صفحه 65

(5 تا 216)

65شيخ مفيد ¹و برقى ²به 6 هزار نفر اشاره مى‌كند؛ ³

مزى و ابن‌عساكر رقم 12000 را ضبط كرده‌اند؛ ⁴

طبرى مدعى است آمار آنان 40 هزار نفر بوده است. ⁵

اين آمار كه تماما ناظر به فراوانى نيروهاى شرطة الخميس است، با تنهايى و غربت ماه‌هاى پايانى حيات امير مؤمنان (ع) همخوانى ندارد؛ زيرا تاريخ اذعان دارد كه امام پس از نبرد صفين، از بى‌وفايى و شانه خالى كردن سربازانش در كوفه گلايه داشت و آنان را «مرد نمايان نامرد!» و «كودك‌صفتان بى‌خرد» توصيف كرد و دردمندانه آرزو مى‌كرد كه اى كاش با آنان آشنا نمى‌شد چرا كه با نافرمانى و ذلّت‌پذيرى، رأى و تدبير حضرت را تباه ساختند. ⁶

اگر آمار ارائه شده از كشى و مفيد را بپذيريم و به تعداد 5 يا 6 هزار نفر تكيه كنيم، اين آمار را بايد ناظر به آغاز شكل‌گيرى آن، در مقطع زمانى پيكار جمل تحليل كرد. بديهى است صرف نظر از احتمال ريزش برخى از سست ايمانان از صف نيروهاى ويژه، نبايد اين نكته را از نظر دور داشت كه بسيارى از نيروهاى شرطة الخميس به دليل پيشقراولى به شهادت رسيده، يا مجروح شدند. آمار ارائه شده از شهداى صفين مؤيد اين مدعاست.

به گزارش ابن اعثم، در سپاه 90 هزارى امام، 800 مرد از انصار، 900 مرد از صحابه حاضر در بيعت رضوان و 80 مرد صحابه بدرى حاضر بودند. ⁷پيكار صفين هفت ماه پس از پايان پيكار جمل و در آغاز صفر سال 37 هجرى روى داد. به گزارش مسعودى (متوفى 345ق) ، ⁸مقدسى (متوفى 507ق) ⁹و ابن‌جوزى (متوفى 597ق) ¹⁰در اين جنگ 70 هزار نفر كشته شدند و در اين ميان، آمار شهداى سپاه اميرمؤمنان (ع) 25 هزار نفر بود كه 25 نفر از آنان صحابه بدرى بودند. ¹¹ذهبى 65 نفر از شهداى صف نيروهاى امام على (ع) را از صحابه‌اى مى‌داند كه در بيعت رضوان حضور داشتند. ¹²

از اين رو طبيعى است كه پس از نبرد صفين، بيشتر نيروهاى شرطة الخميس به شهادت رسيده باشند ¹³و نقل ابن سعد در طبقات درباره آمار 12 هزار نفرى سپاه امام حسن (ع) و ناميدن آنان به عنوان شرطة الخميس روا نيست. ¹⁴

1) . مفيد، الاختصاص، ص 2.

2) . رجال البرقى، ص 3.

3) . الاختصاص، ص 2.

4) . ابن عساكر، تاريخ مدينة دمشق، ج13، ص 263؛ مزى، تهذيب الكمال، ج 6، ص 244.

5) . تاريخ طبرى، ج5، ص 159.

6) . امام وقتى خبر تهاجم سربازان معاويه به شهر انبار در سال 38 هجرى را شنيد؛ در برابر سستى و نافرمانى مردم چنين فرمود: «يا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ حُلُومُ الْأَطْفَالِ وَ عُقُولُ رَبَّاتِ الْحِجَالِ لَوَدِدْتُ أَنِّى لَمْ أَرَكُمْ وَ لَمْ أَعْرِفْكُمْ مَعْرِفَةً وَ اللهِ جَرَّتْ نَدَماً وَ أَعْقَبَتْ سَدَماً قَاتَلَكُمُ اللهُ لَقَدْ مَلَأْتُمْ قَلْبِى قَيحاً وَ شَحَنْتُمْ صَدْرِى غَيظاً وَ جَرَّعْتُمُونِى نُغَبَ التَّهْمَامِ أَنْفَاساً وَ أَفْسَدْتُمْ عَلَى رَأْيى بِالْعِصْيانِ وَ الْخِذْلَانِ» ؛ اى مردنمايان نامرد! اى كودك‌صفتان بى‌خرد كه عقل‌هاى شما به عروسان پرده‌نشين شباهت دارد! چقدر دوست داشتم كه شما را هرگز نمى‌ديدم و هرگز نمى‌شناختم! شناسايى شما- سوگند به خدا- كه جز پشيمانى حاصلى نداشت و اندوهى غم‌بار سر انجام آن شد) . خدا شما را بكشد كه دل من از دست شما پرخون و سينه‌ام از خشم شما مالامال است! كاسه‌هاى غم و اندوه را، جرعه جرعه به من نوشانديد و با نافرمانى و ذلّت‌پذيرى، رأى و تدبير مرا تباه كرديد») . نهج‌البلاغه، خطبه 27)) .

7) . ابن اعثم، الفتوح، ص 500.

8) . مسعودى، التنبيه و الاشراف، ص 256؛ مسعودى، مروج الذهب، ج 2، ص 352.

9) . مقدسى، البدأ و التاريخ، ج 5، ص 207.

10) . ابن جوزى، المنتظم، ج5، ص 120.

11) . «و قتل بها من الصحابة ممن كان مع على خمسة و عشرون رجلًا منهم عمار بن ياسر») . مروج الذهب، ج 2، ص 352.

12) . « شهدنا مع على ثمانمائة ممّن بايع بيعة الرّضوان، قتل منهم ثلاثة و ستّون رجلاً، منهم عمّار») . ذهبى، تاريخ الاسلام، ج3، ص545.

13) . از اين منظر، روايت ابوخالد كابلى قابل تحليل است) . او از امام باقر (ع) چنين روايت مى‌كند: «كان على بن أبى طالب (ع) عندكم بالعراق يقاتل عدوه و معه أصحابه و ما كان فيهم خمسون رجلاً يعرفونه حق معرفته، و حق معرفة إمامته») . رجال الكشى، ص 6.

14) . الطبقات الكبرى، خامسة،1، ص321.

مشخصات کتاب

فرهنگ زیارت: فصلنامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخیجلد:12نويسنده:جمعی از نویسندگانناشر:نشر مشعرمحل نشر:تهرانسال نشر:1388

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب: