64با توجه به معانى گفته شده، مى‌توان شرطة الخميس را «نيروى ويژه» اى دانست كه به دليل تعهد و جايگاه خود، هماره در خدمت امام بودند و در جنگ‌ها نيز نقش «مقدمة الجيش» يا پيشقراولان لشكر را داشتند. ¹

چگونگى‌شكل‌گيرى

شرطة الخميس نخستين بار در جنگ جمل به دست امير مؤمنان (ع) در عراق تشكيل شد. ²پس از اين پيكار، گروهى از آنان پس از سخنرانى امام (ع) در مسجد جامع بصره گرد آن حضرت را گرفتند. ³

به گزارش كشى، بشر بن عمرو ْهمداِنى چنين روايت مى‌كند كه اميرمؤمنان (ع) در ميان ياران حاضر شد و فرمود:

«اكتتبوا فى هذه الشرطة» ؛ در اين گروه نام بنويسيد. ⁴

امام حضور در شرطة الخميس را ارزش معرفى مى‌فرمودند؛ به گونه‌اى كه برخى از يارانشان را به حضور در آن بشارت دادند. اميرمؤمنان (ع) در روز جنگ جمل به عبدالله بن يحيى حضرمى فرمود:

«أَبْشِرْ يا ابْنِ يحْيى فَأَنْتَ وَ أَبُوكَ مِنْ شُرْطَةِ الْخَمِيسِ حَقّاً، لَقَدْ أَخْبَرَنِى رَسُولُ اللهِ (ص) بِاسْمِكَ وَ اسْمِ أَبِيكَ فِى شُرْطَةِ الْخَمِيسِ وَاللهُ سَمَّاكُمْ شُرْطَةَ الْخَمِيسِ عَلَى لِسَانِ نَبِيهِ» ؛ ⁵ اى پسر يحيى! بشارت باد كه تو و پدرت از شرطة الخميس هستيد. پيامبر خدا از عضويت تو و پدرت در شرطة الخميس خبرم داد. خداوند شما را به زبان پيامبرش، شرطة الخميس ناميد.

امير مؤمنان پيوسته از نام و جايگاه شرطة الخميس ياد مى‌فرمود و حتى در گرماگرم جنگ صفين نيز فرمود:

«يا شرطه الموت صبرا، لا يهولنكم دين ابن حرب، فان الحق قد ظهر» ؛ اى سپاه مرگ! پايدارى كنيد و از دين پسر حرب نهراسيد كه حق قطعا پيروز است» . ⁶

درنگى در آمار

در متون تاريخى، آمار نيروى هاى شرطة الخميس يكسان ارائه نشده و در تعداد آن اختلاف وجود دارد.

كشى از 5 يا 6 هزار نفر ياد مى‌كند؛ ⁷