227استناد كرده و منابعى چون «اصول كافى» ، «شرايع الاسلام» ، «منهاج السالكين» ، «هداية السالكين» و «تفسير مجمع‌البيان» را منبع قرار داده است. در كمتر سفرنامه‌اى مى‌توان اين همه مطالب مستند و دقيق و معتبر را يافت. بخش مهمى از اين سفرنامه به واجبات و مستحبات اعمال حج اختصاص دارد و در واقع، بيان مناسك حج مى‌باشد. «هداية السبيل» به سال 1294 قمرى در 362 صفحه در شيراز و نيز در همين سال در تهران، در 385 صفحه به چاپ رسيد. 1سفرنامه فرهادميرزا با تصحيح و حاشية غلامرضا طباطبايى در 424 صفحه با قطع وزيرى در 1366 شمسى توسط مؤسسه مطبوعاتى علمى به چاپ رسيده است .
2. قمقام زخّار و صمصام بَتّار، در احوالات حضرت ابى‌عبدالله الحسين (ع) : قمقام زخّار يعنى درياى ژرف و صمصام بَتّار يعنى شمشير برنده. آغاز تأليف اين كتاب سال 1303 ق و انجامش 25 ذى‌حجه 1305 مى‌باشد. فرهادميرزا سبب تأليف اين اثر را وجود اختلاف در روايات منقول و ورود تشبيهات و توضيحات شاعران و ذاكران در تاريخ عاشورا بيان كرده است؛ زيرا از نگاه او، اين امور به اندازه‌اى رواج يافته بود كه شناخت صحيح از سقيم، جز براى عالم خبير و نافذ بصير ممكن نبود. به همين سبب در صدد تأليف كتابى خالى از حشو و زوايد در احوال امام حسين (ع) از ولادت تا شهادت برآمد تا آن‌كه در 1293 ق به هنگام بازگشت از سفر حج، در درياى مديترانه (درياى سفيد) توفانى عظيم دريا را متلاطم مى‌سازد و او به امام حسين (ع) متوسل مى‌گردد و نذر مى‌كند كه كتاب مقتلى را كه قبلاً آغاز كرده بود، به پايان برساند. در آن حادثه خطرناك مقدارى از تربت حضرت امام حسين (ع) را به آب دريا مى‌پاشد و دريا آرام مى‌گيرد و او با سلامتى به مقصد مى‌رسد؛ ولى گويا باز هم برخى گرفتارى‌ها او را از تأليف اين اثر بازمى‌دارد تا اين‌كه در سال 1303 تصنيف آن را به طور جدى پى مى‌گيرد. او در اين‌باره مى‌نويسد:
خداى داناست كه با قلّت بضاعت و عدم استطاعت، به قدر وسع و طاقت در ترجيح اقوال و تنقيح اخبار كه متون كتب فرق اسلاميه را از احاديث صحيحه و تواريخ معتبره بدان محتوى و منطوى است، اغفالى نرفت و در جمع و ذكر آن اهمالى نيفتاد و از كتب محدثين و مورخين كه از سنه 1000 هجرى و پس از آن به رشته تأليف درآورده‌اند، درج و نقل نكرديم. 2
اين كتاب، از مقاتل مهم است؛ زيرا چنان‌كه نويسنده در مقدمه گفته است، در نگارش