871363ق) از ديگر كسانى است كه فرماندهى هزاران نفر از مردم عراق را بر ضد دشمنان بدخوى به عهده داشت. علاوه بر نام‌هاى ذكر شده، موارد ديگرى نيز از بيان نقش علما در مقابله با استعمار انگليس در اين كتاب مييابيم.
4. نقش علما و فقها در مقابله با هجوم وهابيون:
شيخ على زينى (متوفاى 1235ق) از كسانى بود كه با شجاعت تمام، در برابر جماعت ستمگر وهابى ايستاد. مشهور است كه ايشان مشغول ساخت مرقد مطهر امام على (عليه السلام) بود و از طرف ديگر، شهر نجف درگير هجوم ابن‌سعود وهابى بود. سربازان مهاجم تصميم گرفتند كه از حصار قديمى و ديوار اوليه شهر نجف بالا بروند، اما در اين هنگام مردم شهر به رهبرى علماى خود اسلحه به دست گرفتند و به مقابله با آنها پرداختند. اين وقايع در سال 1222 قمرى واقع شد.
5. اهتمام علماى نجف به شعر و ادب:
بيشتر علماى قرن دوازدهم اشعارى با مضامين عرفانى يا ديگر مضامين شعرى ميسرودند و در روزهاى پنج‌شنبه و جمعه كه درس تعطيل بود، با هم در سرودن شعر به رقابت ميپرداختند.
6. خدمت علماى نجف در آستان علوى:
در كتاب «معارف الرجال» ميخوانيم كه برخى از علما از خادمان و متوليان حرم علوى بودند؛ براى مثال در شرح حال شيخ محمدسعيد اسكافى (متوفاى 1320ق) آورده شده كه پدر، پدربزرگ و همه اجداد او توليت حرم امام على (عليه السلام) را بر عهده داشتند. علاوه بر توليت، عناوين ديگرى نيز در اين كتاب ذكر شده كه تا اندازه‌اى مرتبط با امور حوزه علميه ميباشد.
حوزه علميه نجف اشرف در نگاه حرزالدين
شكى نيست كه حوزه علميه نجف اشرف از بزرگ‌ترين حوزه‌هاى علميه در جهان اسلام به شمار ميرود. دانشگاهى اسلامى كه پايه‌هاى اصلى آن‌را شيخ ابى‌جعفر محمد بن