22 4. ميثم تمّار

ميثم تمّار از سرزمين «نهروان» است و او را «ابو سالم» مى‌خواندند و برخى او را از مردمان فارس و ايرانى شمرده‌اند. ميثم آزاد شده على (ع) است؛ زيرا غلام زنى از طايفۀ «بنى اسد» بود كه على (ع) او را خريد و آزادش كرد.40 وى از اصحاب پيامبر اكرم (ص) و از ياران وفادار و جان بركف على (ع) و مظهر اطاعت از نبّى و حمايت از ولى بود؛ لذا از شيعيان خالص شمرده مى‌شد. او شش فرزند داشت به نام‌هاى: عمران، شعيب، صالح، محمد، حمزه و على. شعيب از اصحاب امام صادق (ع) و صالح از اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بود.41 ميثم تمّار از شاگردان خاص مكتب على (ع) بود؛ چنان‌كه رازدار على و از اصحاب سِرّ آن حضرت شد.42 ميثم كسى است كه امام حسين (ع) همواره از او ياد مى‌كرد و امام باقر (ع) درباره‌اش مى‌فرمود: من به ميثم بسيار علاقه‌مندم و امام صادق (ع) بر ميثم درود فرستاد.43

ميثم تمّار چنان جذب على (ع) شد و تن به امامت و ولايتش داد و در اين راه مستقيم توحيدى - ولايى استقامت ورزيد كه در برابر عبيد الله بن زياد نه تنها از على (ع) تبرّى نجست، بلكه در راه عقيده و ايمان و در راه رسالت و امامت، با عقل و درايت و عرفان و يقين، شهادت را برگزيد و به دار آويخته شد تا سربدار قبيله ولايت در ساحت عرفان راستين و ولايى باشد كه عرفانِ بدون ولايت، عرفان نيست و ميثم تمّار نماد چنين عرفانِ توحيدى - وِلايى است.

5. رشيد هجرى

رشيد هجرى از اصحاب سِرّ و محرمان خلوت اُنس على (ع) بود و حضرت امير علاقه خاصى به او داشت. اهل معرفت، ولايت و استقامت در راه ولايت بود و نام خويش را در زمرهُ محّبان خاص مولايش على (ع) ثبت كرد و على (ع) علم «منايا و بلايا» را به او آموخت و به همين دليل وى را «رشيدالبلايا» مى‌خواندند. اين علم امكان اطلاع از زمان مرگ و نزول بلا و گرفتارى را به انسان مى‌دهد و او خود اهل كرامات بود.44 رشيد جزو معدود كسانى بود كه پس از رحلت پيامبر (ص) در طريق حق و صراط ولايت ثابت‌قدم ماند؛45 بنابراين ملازمت رشيد هجرى با اميرالمؤمنين (ع) عامل بسيار مهّمى در رشد عقلى و معنوى و سير و سلوك عرفانى او داشت. در واقع مريد حقيقى مُراد واقعى خويش بود. رشيد چنان‌كه مولايش به او بشارت داد، سرانجام به دست ابن زياد بر درختى به صليب كشيده شد. مى‌گويند روزى على (ع) به همراه جمعى از جمله رشيد وارد باغ شحصى به نام «بِرنى» شدند و در زير درخت خرمايى نشستند. خرماى تازه‌اى از درخت افتاد؛ رشيد گفت: اى اميرمؤمنان! چه خرماى خوبى است! حضرت فرمودند: اى رشيد! تو را بر همين درخت به صليب مى‌كشند. از آن پس، رشيد صبح و عصر كنار اين درخت مى‌آمد و آن را آب مى‌داد. سال‌ها بعد چون رو به خشكى نهاد و شاخه‌هايش را قطع كردند، رشيد دانست كه مرگش نزديك است.46 و سرانجام رشيد هجرى بر همين درخت و با خصوصياتى كه على (ع) فرموده بود، به فرمان ابن‌زياد به شهادت رسيد.47

برخى از ويژگى‌هاى رشيد هجرى از اين قرار است:

1. اهل بصيرت و روشن‌بينى بود؛

2. عابد و اهل دل بود؛

3. از اصحاب سرّ على (ع) بود؛

4. اهل مبارزه و جهاد و پايدارى در راه ولايت بود.