91
مشكلات زيارت مسجد كوفه
حجت‌الاسلام و المسلمين مقدس نيان با اشاره به رفتن تمامى زائران به مسجد كوفه و به جا آوردن اعمال آن، اين اعمال را براى بسيارى از آنها خسته كننده دانست و در اين زمينه گفت:
«مثلاً كسى كه ماه‌ها، بلكه سال‌ها نماز قضا به گردنش هست را ما مى‌آوريم در يك نيم‌روز، در مسجد كوفه وادارش مى‌كنيم كه 50 ركعت نماز مستحبى بخواند! خوب اين كار، گاهى چنان حالتى نسبت به مسجد كوفه ايجاد مى‌كند كه تا مى‌گوييم مى‌خواهيم برويم مسجد كوفه، زائر غمش مى‌گيرد و مى‌گويد كمرمان مى‌شكند از بس بايد نماز بخوانيم! در مسجد سهله هم وضع به همين شكل است. اين بزرگانى كه مقام‌هاى مسجد كوفه يا مسجد سهله متعلق به آنهاست (مثل حضرت ابراهيم، حضرت خضر، حضرت نوح، حضرت رسول، امام صادق و امام سجاد عليهم‌السلام) هر كدام از اينها آمدند دو يا چهار ركعت نماز خواندند و رفتند؛ آن وقت اين زائر را ما مى‌آوريم و وادارش مى‌كنيم همه نمازهاى آنها را يك‌جا بخواند» .
او از ديگر موارد مشكل‌آفرين در مسجد كوفه را مرشدهايى دانست كه در آن‌جا، به قرائت دعاهاى مربوط به مقام‌هاى مسجد مى‌پردازند و با اشاره به جنبه‌هاى مختلف اشكال در كار اين افراد، دربارۀ آنان گفت:
كار آنها اين بود كه وقتى كاروان ما به مسجد كوفه مى‌رفت، از جلوى در مسجد، به روحانى ما مى‌گفتند: شما بفرماييد استراحت كنيد! بعد خودش كاروان را مى‌گرفت و يك مبلغى تعيين مى‌كرد و بعد كاروان را مى‌برد و اعمال را انجام مى‌داد. مطالبى كه مى‌خواند، به فراخور سليقه و سواد خودش و پر از مسائل و اشكال بود. مردم هم با خودشان مى‌گفتند: روحانى ما نمى تواند اين دعا را بخواند؛ اگر مى توانست كه نمى‌داد به اين فرد بخواند! آن فرد مرشد مى‌آمد به كاروانيان مى‌گفت كه خوب، اين اعمالى كه انجام داديد، اين قدر ثواب دارد؛ اگر بخواهيد، من اين اعمال را براى پدر و مادرتان هم به نيابت مى‌خوانم. اين زائر هم مى‌گفت: خدا خيرت بدهد! بعد يك ليستى درمى‌آورد و اسم‌ها را مى‌نوشت. بعد هم اصلاً نمى‌خواند؛ يعنى نمى‌توانست بخواند. آن زائر مى‌رفت؛ او هم مى‌رفت كاروان بعدى را مى‌آورد و دوباره يك ليست از آنها مى‌گرفت و تا شب، چهار پنج تا كاروان مى‌آورد و از هر كدام، همين مقدار پول مى‌گرفت و چه سوء استفاده‌اى از اين بيچاره‌ها مى‌شد!
وى دربارۀ شيوۀ برخورد با مشكلات موجود در مسجد كوفه، به پيشنهادهاى خود در اين باره اشاره كرد و گفت:
«راجع به مسجد كوفه، ما چند توصيه به روحانيان كاروان‌ها كرديم. يكى اين‌كه گفتيم اين مقام‌ها را در هم ادغام كنيد؛ يعنى در يك گوشه مسجد بنشينيد و در همان نقطه، دعاها را پشت سر هم بخوانيد؛ هر دعا به نيت مقام آن. پيشنهاد ديگر اين بود كه كاروان‌هاى‌تان را در هم ادغام كنيد؛ چون واقعاً خواندن تمام اين دعاها براى يك نفر، آن هم به صورت بلند، خسته‌كننده است. گفتيم كاروان‌هاى‌تان را در هم ادغام كنيد و هر كس يك قسمتى از دعاها را بخواند. ديگر اين كه توصيه كرديم بر روى مستحبات، زياد تأكيد نكنيد. لزومى ندارد كه همۀ مردم، همۀ اعمال را انجام دهند؛ هر كس كه نشاط دارد، انجام بدهد؛ يعنى از اول به زائر بگوييد كه اين اعمال واجب نيست؛ هر كس مى‌خواهد برود؛ يعنى به روش‌هاى مختلف، سعى كرديم قضيه را تخفيف بدهيم» .
روش برخورد با خرافات
سؤال مهم اين است كه با اين مشكلات، چگونه بايد برخورد كرد؟ آيا مى‌توان به يك‌باره، زائران را از رفتن به تمامى مكان‌هاى يادشده بازداشت؟ آيا اين‌گونه برخورد، موجب سرخوردگى زائران و رفتار متقابل آنان نمى‌گردد؟ حجت‌الاسلام و المسلمين حسينى شريف، در پاسخ اين سؤال مى‌گويد:
«نگاه ما، يك نگاه كيفيت‌محور است. ما مى‌خواهيم كيفيت سفر زائر را بالا ببريم كه يكى از شاخص‌هاى آن، اين است كه زائر را از شاخ و برگ‌هاى اضافى به وجود آمده، دور كنيم» .
حجت‌الاسلام مقدس نيان نيز در اين باره گفت:
«ما بناى‌مان بر اين نيست كه هر چه مردم به آن معتقدند را خراب كنيم و از بين ببريم. مثلاً در مورد مقام امام زمان (عج) در كربلا، ما هر چه گشتيم، سندى براى آن پيدا نكرديم و تنها چيزى كه راجع به آن وجود دارد، اين است كه در اين محل، براى كسى تشرفى به خدمت حضرت صورت گرفته است. خوب اگر اين مطلب بخواهد ملاك باشد، خيلى جاهاى ديگر هم هست كه براى افراد، تشرف حاصل شده و لزومى ندارد كه ما به اين‌جا بياييم؛ ولى ما چون ديديم زيارت اين مكان، آن اثرات سوء را ندارد، يعنى سوء استفاده مالى نمى‌شود، تلاقى زن و مرد نامحرم با هم صورت نمى‌گيرد و يك فضاى فرش شده نسبتاً تميزى در آن‌جا وجود دارد، لذا با آن