5هم چنين در صورتى كه وقت اداء بدهى رسيده ولى طلبكار راضى به تأخير اداء باشد و بدهكار مطمئن است كه در وقت مطالبه مى‌تواند بدهى را بپردازد. و در غير اين دو صورت حج واجب نيست.
مسأله 14 كسى كه نياز به ازدواج دارد و ترك ازدواج موجب مشقّت يا حرج يا وهن و يا بيمارى او شود و يا بيم آن داشته باشد كه بر اثر ترك ازدواج به گناه بيفتد، زمانى مستطيع مى‌شود كه علاوه بر مخارج حج هزينه‌هاى ازدواج را نيز داشته باشد. و در غير اين صورت اگر با آن مال به حج برود ظاهر اين است كه از حَجّة الاسلام كفايت نمى‌كند.
مسأله 15 اگر اجرت ماشين يا هواپيما و يا ساير وسايل نقليه در سال استطاعت بيشتر از حد متعارف باشد، در صورتى كه توانايى پرداخت ما زاد را بدون حرج و مشقّت داشته باشد، واجب است آن را بپردازد تا به حج برود. و مجرد گرانى و افزايش قيمت‌ها ضررى به استطاعت نمى‌زند. ولى اگر توانايى پرداخت ما زاد را ندارد يا پرداخت آن براى او مشقّت و حرج دارد، واجب نيست آن را بپردازد و مستطيع نيست، و حكم خريد يا اجاره چيزهاى ديگرى كه در سفر حج به آنها نياز دارد نيز همين طور است. و هم چنين در صورتى كه بر اثر نداشتن مشترى، مالى را كه مى‌خواهد پول آن را صرف حج كند به كمتر از قيمت معمولى بفروشد، نيز حكم همين را دارد.
مسأله 16 ملاك استطاعت براى حجّ، توانائى انجام آن به نحو متعارف بين مردم است و اگر كسى اعتقاد دارد كه به اين نحو استطاعت ندارد لكن احتمال مى‌دهد كه اگر تحقيق و تلاش كند بتواند راهى بيابد كه با وضع مالى فعلى‌اش مستطيع از انجام حج شود، واجب نيست تحقيق نمايد. ولى اگر شك در استطاعت داشته باشد و بخواهد بداند كه آيا مستطيع شده يا خير، ظاهراً واجب است وضعيت مالى خود را بررسى كند.
2 مخارج عائله در طول مدت سفر
مسأله 17 در تحقق استطاعت مالى شرط است كه مخارج خانواده‌اش را تا بازگشت از حج داشته باشد.
مسأله 18 مراد از عائله كه داشتن مخارج آنان در تحقق استطاعت مالى شرط است، كسانى هستند كه عرفاً عنوان عائله بر آنها صدق مى‌كند، هر چند از نظر شرعى واجب النفقۀ او نباشند.
3 ضروريات زندگى و معيشت
مسأله 19 شرط است كه ضروريات زندگى و آن چه را كه عرفاً شايسته موقعيت اوست و به آن نياز دارد، داشته باشد. و لازم نيست عين آنها موجود باشد، بلكه كافى است پول يا چيزى كه بتواند آن را صرف تأمين نيازهاى زندگى‌اش كند