32از شخصيت پدر بزرگوارش را به نمايش گذاشت. امير مؤمنان (عليه السلام) عباس را براى چنين روزى آماده كرده بود. بى‌شك اهداف امام (عليه السلام) در اين باره تحقق پذيرفت و پيش‌گويى‌هايش واقعيت يافت.
يكى از عبرت‌هايى كه همۀ مسلمانان بايد به آن توجه داشته باشند و آن را مايۀ پند و عبرت خود قرار دهند، اين است كه در كربلا، براى رسول خدا (صلى الله عليه و آله) و هر يك از اهل بيت (عليهم السلام) الگو و نمونه‌اى وجود داشت. همان خاندانى كه آيۀ تطهير در شأن آنها نازل شد و پيامبر (صلى الله عليه و آله) آنها را زير عباى خود گرد آورد و حديث آن مشهور است و طبق گفتۀ پيامبر بشارت دهنده، بيش از پنج نفر نيستند؛ آن‌جا كه هنگام نزول آيۀ (إِنَّمٰا يُرِيدُ اللّٰهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) 1 فرمود: «اين آيه در شأن پنج تن، يعنى على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) نازل شده است». 2
پيامبر (صلى الله عليه و آله) در هيأت شبيه‌ترين افراد به خود، يعنى على اكبر (عليه السلام) وارد كربلا شد. امام هنگام فرستادن على اكبر به ميدان، اين حقيقت را آشكار نمود. وقتى على از پدر بزرگوارش اجازه خواست، امام حسين (عليه السلام) چشمان به اشك نشسته خود را به زير افكند و پس از اندكى درنگ، به خداوند عرضه داشت: «خداوندا! خود گواه باش كه كسى به جنگ با آنان مى‌رود كه از جهت اخلاق و خِلقت و سخن‌ورى، شبيه‌ترين فرد به رسول توست. ما هر گاه دلتنگ پيامبرت مى‌شديم، به چهرۀ على اكبر نگاه مى‌كرديم.» سپس با صداى بلند فرمود: «اى پسر سعد! خداوند پيوند خويشاوندى‌ات را بگسلد كه پيوند خويشاوندى‌ام را قطع كردى و حرمت خويشاوندى من با رسول خدا را رعايت نكردى».
افزون بر اينها پنج تن از صحابه خاص رسول خدا (صلى الله عليه و آله) نيز در كربلا به شهادت رسيدند: 3 عبس بن حارث كاهلى؛ حبيب بن مُظاهر اسدى؛ مسلم بن عوسجه اسدى؛ هانى بن عروه مرادى و عبدالله بن يقطر حميرى.
از زنان صحابى پيامبر نيز دو تن در كربلا بودند كه به اسارت لشكر اموى درآمدند: فضّه نوبيّه (خادمۀ فاطمه زهرا (عليها السلام) ) و عقيله بنى‌هاشم، زينب كبرى، خواهر امام حسين (عليه السلام) 4. فاطمه زهرا (عليها السلام) در وجود شخصيت و بانوى گران‌قدرى كه مصائب وى را به ارث برده و از او شكيبايى و جهاد در راه ولايت را آموخته بود، پا به صحنۀ كربلا نهاد. نيز در وجود فاطمه،