211پس از مدتى مردم با الگو گرفتن از بسيج مردمى ايران در طول هشت سال دفاع مقدس، «جيش الشعبى» يا همان بسيج مردمى را تشكيل دادند و توانستند تا حد زيادى شرايط را به نفع خود تغيير دهند.
در ارتش عراق نيز نيروهاى راحت‌طلب به واسطه حقوق بالايى كه دريافت مى‌كردند، نيروهاى پالايش نشده حزب بعث در ميان ارتشيان و نيز نيروهاى قائل به اختلافات قومى، به‌خصوص در مناطق شمالى عراق، درصد بالايى از ارتش را تشكيل مى‌دادند. اين نظاميان با تهديد و تطميع داعش به راحتى عرصه را ترك كردند و داعش طى چند ساعت تمام مناطق شمالى عراق و نينوا و موصل را اشغال كرد.
بعد از چند روز اهمال نيروهاى نظامى و انتظامى عراق در مواجه با داعش، فتواى جهاد آيت‌الله العظمى سيستانى تمام محاسبات را به هم زد و در عراق نيز پس از ايران و سوريه، بسيج مردمى شكل گرفت و عمده پيروزى‌هاى به دست آمده پس از آن، حاصل تلاش همين نيروهاى بسيجى بود.
پيوند شيعه و سنى (به‌ويژه در مناطق كردنشين)
هرچند اساس تشكيل داعش براى تشديد اختلافات فرقه‌اى بود، اما با نمايان شدن حقيقت اين جريان، روزبه‌روز پيوندهاى ميان شيعه و سنى تقويت شد. از همان روزهاى آغازين اخراج مردم از مناطق اشغال شده، استان‌هاى نجف و كربلا بيشترين آمار پذيرش آوارگان را به خود اختصاص دادند و حرم‌هاى ائمه (عليهم السلام) بود كه غذا و لوازم معيشت آنان را تأمين مى‌كرد و از ايشان پذيرايى مى‌نمود. حضور داعش در شهرهاى استان الانبار، حتى گروه‌هاى مسلح عشايرى موسوم