100دانشمندان و عالمان، ستارگان درخشان آسمان علم و معرفت‌اند. در ميان اين ستارگان، برخى درخشان‌ترند و نور و روشنايى بيشترى دارند و طالبان و شيفتگان بيشترى را به شاهراه معرفت و هدايت رهنمون مى‌شوند. يكى از اين عالمان و فقيهان كم‌نظير در عالم تشيع و جهان اسلام، شيخ اعظم، شيخ مرتضى انصارى است؛ دانشمندى بلندمرتبه و فقيهى گران‌سنگ و اقيانوسى بى‌كران از علم كه تشنگان طريق معرفت را سيراب مى‌كرد؛ عالمى عامل و مجاهدى متقى كه در زهد و وارستگى، راهنماى اهل سلوك بود و مرجعى بلامنازع در حوزۀ علميه نجف اشرف و محققى نكته‌سنج و ژرف‌نگر كه با كاوش‌هاى علمى خويش، تحولات عظيمى را در فقه و اصول رقم زد و مبانى نوينى را در علوم اسلامى بنيان نهاد. شيخ انصارى از عالمانى بود كه ياد و نامش هماره الهام‌بخش شيفتگان و طالبان علوم اسلامى بوده و آثارش رايج‌ترين متون درسى حوزه‌هاى علميه تشيع بوده است. آوازۀ دانش وى، مرزهاى حوزه‌هاى علميه شيعه را در نورديده و بزرگان ديگر مذاهب اسلامى را به حيرت واداشته و زندگى ساده و بى‌آلايش وى، در اوج مرجعيت و رياست شيعه، سلاطين و پادشاهان را شگفت‌زده كرده است.
اين خورشيد درخشان فقاهت در روز عيد غدير 1214ق. در محلۀ مشايخ شهرستان دزفول ديده به جهان گشود. 1 پدرش شيخ محمدامين، يكى از عالمان پرهيزكار دزفول بود و نسب خاندان وى به جابر بن عبدالله انصارى، صحابى معروف پيامبر(صلى الله عليه و آله) مى‌رسد. 2 مادرش «حنون» دختر شيخ يعقوب، از عالمان همين خاندان و از زنان پرهيزكار عصر خويش بود. 3