49

قافله

كاروان؛ گروهى كه با سرپرستى ساربان يا مدير كاروان به سفرهاى زيارتى يا تجارتى مى‌روند (به واژۀ «كاروان» در همين نوشته مراجعه شود) .

قبله

جايى كه مردم در عبادات و نمازها و دعاها رو به سوى آن مى‌كنند و رمزى از توجه به معبود و كانون توحيد است. گاهى به كعبۀ شريف و معبد و مسجد هم قبله گفته مى‌شود. قبلۀ مسلمانان در مدينه، در آغاز هجرت تا مدت 17 ماه، «بيت‌المقدس» بود؛ سپس با دستور خداوند به سوى مسجدالحرام نماز خواندند. آيات مربوط به تغيير قبله (بقره، آيات 144 تا 150) مربوط به همين واقعه است و مسجدى كه اين حكم الهى در آن نازل شد، به مسجد «ذو قبلتين» در مدينه مشهور است.

قبله‌گاه مسلمين، مكّۀ معظّمه و كعبۀ مقدس، برترين زيارتگاه‌هاست و سفر حج و عمره به قصد ديدار اين قبلۀ مقدس و عبادت خدا در كنار بيت‌الله انجام مى‌گيرد. در زيارت هم توصيه شده كه زائر رو به قبله بايستد و زيارتنامه بخواند. در سيرۀ بعضى امامان نيز نقل شده كه هنگام زيارت قبر رسول خدا (صلى الله عليه و آله) خود را به قبر مى چسباندند و رو به قبله زيارت مى كردند. ¹در مواردى هم وارد شده كه رو به قبر امام و پشت به قبله بايستند و زيارتنامه بخوانند. يا در زيارت پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) نقل شده كه پس از زيارت در بالاى سر، به گونه‌اى بايست كه قبله پشت سرت و قبر روبه‌رويت باشد و چنين سلام بده: «السلام عليك يا رسول الله. . .» . ²