168سيد رضى نيز با برادر دانشمندش، همگام و همراه بود. او نيز مركزى علمى در كرخ بنا نهاد كه در آن تمامى نيازهاى طالبان علم و معرفت فراهم گرديده بود. بدين ترتيب ُحوزه علميه كرخ به دست شيخ مفيد بنياد نهاده شده و با اهتمام اين دو سيد بزرگوار، راه رشد و كمال را در پيش گرفت؛ چنان‌كه در عصر شيخ طوسى، شيخ كرخ صاحب بزرگ‌ترين كرسى علمى بغداد و حتى جهان اسلام بود.
اعلم علما در كرخ
ابوجعفر محمد بن حسن معروف به «شيخ طوسى» در 408 هجرى در بيست‌وسه سالگى در حوزه كرخ به محضر شيخ مفيد شرفياب گرديد و پس از ارتحال استادش، مدت 23 سال نزد سيد مرتضى كسب علم نمود. ابوعلى حسن بن محمد بن اسماعيل بن محمد بن اشناس معروف به «ابن حمامى» بزاز كرخى كه به گفته صاحب رياض راوى نسخه كاملى از صحيفه سجاديه است، از مشايخ شيخ طوسى است كه در خانه‌اش، واقع در كرخ مجلس علمى ترتيب مى‌داد. شيخ طوسى پس از سيد مرتضى، اعلم شخصيت‌هاى جهان اسلام گرديد و حدود سيصد نفر از فقها، دانشمندان شيعه و تنى چند از علماى اهل سنت از محضرش بهره بردند.
در نيمه قرن پنجم هجرى، كرسى علم كلام كه به اعلم علما اختصاص داشت، به شيخ طوسى رسيد. اين مقام بزرگ‌ترين موقعيت و منصب علمى رسمى‌اى بود كه در مركز خلافت عباسيان و جامعه اهل سنّت نصيب عالمى شيعىِ ساكن در كرخ مى‌شد. همين امر حسادت برخى را برانگيخت و به سعايت از او پرداختند و شايع كردند كه شيخ طوسى از صحابه بدگويى مى‌كند؛ اما شيخ پاسخى مستدل به رشك‌ورزان داد و جايگاهش رفيع‌تر گرديد. شيخ طوسى تا دوازده سال پس از سيد مرتضى، رياست شيعيان را عهده‌دار بود. نوآورى‌هاى علمى و توان فوق العاده او در ارائه مطالب و تسلط او به آراى ديگر مذاهب، به اندازه‌اى بود كه تا دو سده هيچ كس جرئت نداشت در برابر آراى او عرض اندام كند. كتاب «التبيان فى تفسير القرآن» به قلم شيخ طوسى، نخستين تفسير استدلالى شيعه به شمار مى‌رود. دو كتاب از كتب اربعه شيعه نيز توسط اين عالم عامل نوشته شده است كه عبارتند از: «الاستبصار فيما اختلف من الاخبار» و «تهذيب الاحكام» . او آثار ارزشمندى نيز در رجال فقه و مسائل كلامى دارد. 1