149دشمنان و مخالفان متعصب مصون باشد و امنيت منطقه تقويت گردد. اين ديوار ساليان بسيارى باقى ماند؛ چنان‌كه ابن‌جبير وقتى در اواخر قرن ششم هجرى از اين نواحى بازديد مى‌كند، مشاهدات خويش را چنين نوشته است:
اين شهر (بغداد) به دو بخش شرقى و غربى تقسيم مى‌شود و محله از ميان اين دو قسمت مى‌گذرد. اكنون ويرانى همه‌گير شده و همه جا دست تطاول گشوده است. محله ديگر بغداد، كرخ است كه خود شهرى است با ديوار و بارو و آن‌گاه محله باب البصره است. 1
اين دروازه در سمت قبله قرار داشت كه اهالى آن سنّى مذهبى و حنبلى بودند. در جنوب كرخ، محله «نهر القلايين» استقرار يافته بود كه آنها هم مذهب حنبلى داشتند. اهالى باب المحول در سمت چپ قبله كرخ نيز مذهب تسنن داشتند و بنابراين ساكنين شيعه مذهب كرخ، در همسايگى اين طوايف مى‌زيستند. در قرون ميانه هجرى در كرخ مسجد و اماكن متعدد مذهبى و عمومى قرار داشت و تاجران مهم و تأثيرگذارى در اقتصاد منطقه عراق در اين بخش زندگى مى‌كردند. 2ياقوت حموى مى‌گويد: «كرخ نخست در وسط بغداد بود و محله‌هاى ديگر در اطراف آن قرار گرفته بود؛ اما اكنون (قرن هفتم) محله‌اى است آباد و تنها در ميان ويرانه‌ها» . 3
زكريا قزوينى كه از مشاهير ميانه قرن هفتم هجرى است، كرخ را چنين معرفى مى‌كند: «آبادى‌اى است بالاى بغداد و يك ميل راه از بغداد دور است. اكثر اهلش شيعه اماميه مى‌باشند. در آن‌جا كاغذ خوب مى‌سازند و جامه‌هاى ابريشمين بافند» . 4